Strona:PL Encyklopedyja powszechna 1860 T2.djvu/44

Z Wikiźródeł, wolnej biblioteki
Ta strona została przepisana.

wokatów. Appenzell należał kiedyś do opactwa St-Gallen, i dopiero na początku XV wieku stal się niepodległym. Roku 1452 połączył się z siedmiu kantonami, a r. 1513 z całym związkiem szwajcarskim. Po długich niesnaskach, skutkiem reformacyi, podzielono go r. 1597 na dwie powyżej wymienione części, z których każda dziś wysyła po jednym członku do rady związkowej.

Appert (Benijamin), człowiek wielce zasłużony w sprawach wychowania i więzień, jako też w zakładach do polepszenia bytu cierpiącej ludzkości, urodzony w Paryżu 1797 r. z rodziców niezamożnych, w 17 r. życia został nauczycielem przy cesarskiej szkole rysunku, którą to jednak posadę w 1815 roku utracił. Postanowiwszy skutkiem tego poświęcić się wyłącznie dobru klass niższych, zaprowadził metodę wzajemnego uczenia, najprzód w departamencie du Nord, później z tak pomyślnym skutkiem po szpitalach i szkołach pułkowych, że minister wojny Gouvion de St. Cyr w 1818 r. powołał go do Paryża, gdzie poruczył mu otwarcie kursu normalnego dla oficerów i podoficerów. Chcąc dobrodziejstwo nauki rozprzestrzenić także na więźniów, otworzył w 1820 r. szkołę w więzieniu wojskowem w Montargu; we dwa lata później obwiniony o ułatwienie ucieczki dwóm aresztowanym, sam został osadzony w La Force, gdzie miał sposobność obeznania się z wewnętrznym i zewnętrznym stanem więźniów. Zostawszy uwolnionym, z tém większą gorliwością pracował nad swemi planami filantropijnemi; w 1825 r. przedsięwziął podróż po całej Francyi dla naocznego poznania więzień, szkół i zakładów dobroczynności publicznej, które to postrzeżenia ogłosił następnie w dzienniku umyślnie na ten cel założonym. Od epoki rewolucyi lipcowej, Appert prawie ciągle przebywał w Paryżu, zaszczycony zwłaszcza zaufaniem króla Ludwika Filipa i jego rodziny, którzy powierzali mu summy przeznaczone na wsparcie dla niedoli; w 1846 roku zaczął życie wędrowne, chcąc pod względem swoich studyjów poznać także zagranicę; zwiedził więc najprzód zakłady belgijskie, o których wyraził się nader korzystnie w dziele pod tytułem: Voyage en Belgique (2 tomy, Bruxella, 1846); następnie Prussy, Austryję, Bawaryję, Saxoniję i t. d., o których również szczegółowe wydał dzieła: Voyage en Prusse (Berlin, 1847 r.); Hambourg et ses hospices (Hamburg, 1850 r.) i t. d. Oprócz kilku innych prac o systemacie wzajemnego uczenia i zakładach dobroczynnych, oraz więziennych we Francyi, Appert napisał jeszcze: Dix ans à la cour du roi Louis-Philippe (3 tomy, Berlin 1847) i Conférences contre le système cellulaire (Bruxella, 1846), w którym to ostatniem dziele występuje bardzo ostro przeciwko systematowi penitencyjaryjnemu.

Appert (Franciszek), technolog francuzki, który wsławił się szczególniej odkryciem sposobu przechowywania pokarmów bez zepsucia przez długi przeciąg czasu. Sposób ten zwany Apperta polega na postępowaniu nastepującém: Dane do przechowania przedmioty umieszczają się we flaszkach lub słojach szklannych, albo też w pudełkach blaszannych. Flaszki i słoje szklanne powinny być starannie przygotowane, otwór w pierwszych daje się ostrokręgowy, a korki do zamknięcia doborowe; do zamknięcia słojów używają się korki z połączonych z sobą klejem rybim kilku sztuk składające się. Wszystkie korki przed użyciem należy przez ostrożne gniecenie rozmiękczyć i uczynić sprężystszemi, gdyż w takim razie szczelniej otwory naczyń zamykają; dla zamknięcia pudełek blaszannych przygotowują się denka także blaszanne, szczelnie w otwory wchodzące, których brzegi po zamknięciu zalutowują się. Naczynia szklanne napełniają się aż do odległości dwóch cali od korka; korki po zamknięciu gładko zżynają i zapomocą drutu umocowują. Naczynia szklanne umieszczają następnie w workach