Strona:PL Encyklopedyja powszechna 1860 T1.djvu/992

Z Wikiźródeł, wolnej biblioteki
Ta strona została przepisana.

który używa się i w medycynie jako środek gryzący; i w sztukach, mianowicie do tak zwanego brumirowania żelaza. Inne połączenia antymonu są mniej ważne. T. C.

Antymon. Antymon rodzimy rzadko się znajduje w przyrodzie, daleko częściej występuje on w związkach z tlenem, siarką i metalami. Metal ten odkryty został w 1748 r. przez Antoniego Swab w kopalni ołowiu w Sahla w Szwecyi; następnie znaleziono go w Allemont w Delfinacie, w Andreasbergu na Harcu i w wielu innych miejscowościach. Tworzy on massy krystaliczne, często blaszkowe, kryształy pojedyncze są bardzo drobne i rzadkie. Pierwotna postać romboeder. C. g. 6, 6, twardość = 3, 0 — 3, 5. Barwa antymonu rodzimego biała cynowa, bardzo często żółtawo lub szaro nabiegła. Nieprzezroczysty, w kwasie solnym rozpuszczalny, a za dolaniem wody strąca się pod postacią białego osadu; kwas azotany zamienia go natychmiast na osad biały, który jest tlenkiem. Pod dmuchawką bardzo łatwo się topi z wydzieleniem obfitych białych dymów, osiadających w około kulki stopionej. Bywa czysty, ale daleko częściej zanieczyszczony niewielką ilością srebra, żelaza lub arsenu K. J.

Antymon-arsen. Minerał ten zdaje się być arsenkiem antymonu, wzoru As3Sb wedle Rammelsberga, jakkolwiek skład jego dokładnie nie jest jeszcze oznaczony, gdyż rozmaite rozbiory tego minerału dały od 5 do 45% arsenu. C. g. 6, 13, barwy stalowej. Pod dmuchawką się topi, wydzielając woń arsenową i gęsty dym, osiadający pod postacią proszku białego, z kwasami zachowuje się jak rodzimy antymon. Znajduje się w Allemont, Andreasberg, Przibram. K. J.

Antymonek niklu (Breithauptyt, Haidinger). Minerał ten podobny jest charakterami swemi do arsenku niklu. Składa się również z jednego równoważnika niklu i jednego antymonu. Taki właśnie skład okazują okazy z Andreasbergu; przeciwnie minerał ten wskazany już przez Vauquelin’a, a pochodzący z Balen, w niższych Pirenejach, przedstawia pewną ilość antymonu zastąpioną przez arsen. Antymonek niklu w Andreasbergu odkryty został przez pana Wolkmer z Brunświku; przedstawia się w małych tabliczkach sześciokątnych, bardzo cienkich, albo pojedynczych, albo ułożonych w postaci dendrytów; pospoliciej zaś rozsiany jest drobnemi ziarnkami w galenie lub arsenku kobaltu. Barwy czerwono-miedzianej z lekkim odcieniem fijoletowym; proszek zaś brunatno-czerwonawy. Twardość 5, 5, rysuje fluspat, a rysuje się szpatem polnym. C. g. = 7, 54. Pod dmuchawką nie daje zapachu ani czosnkowego ani siarkowego, topi się z wielką trudnością i tylko w bardzo małych kawałkach. Kwasy mało nań działają, woda królewska rozpuszcza go całkowicie. Wzór chemiczny NiSb. Haidinger antymonek niklu z Andreasbergu nazwał Breithauptytem. K. J.

Antymonek srebra (Diskrazit, Fröbel). Minerał srebrzysto biały z połyskiem metalicznym, znajdujący się w kryształach, massach krystalicznych lub bezkształtnych. Postać pierwotna słup rombowy prosty. Jakkolwiek kruchy, daje się jednak ciągnąć pod młotem z ostrożnością. Twardość — 3, 4, rysuje węglan wapna, c. g. 9, 4 — 9, 8. Pod dmuchawką łatwo się topi w ziarna metaliczne, które wydzielają z siebie długo dymy antymonowe i nakoniec pozostawiają po sobie kulkę srebra czystego. W kwasie azotanym pokrywa się wkrótce białą powłoka kwasu antymonowego. Skład chemiczny antymonku srebra z rozmaitych miejscowości, jest rozmaity i zawiera od 77 do 84 procentów srebra, tak że naznaczają mu dwa wzory chemiczne Ag2Sb i Ag3Sb. Gustaw Rosę utrzymuje, że ilość antymonu i srebra bywa rozmaitą w rozmaitych okazach antymonku srebra, ale że wszystkie te związki są jednokształtne. Minerał ten znajduje się w ko-