Strona:PL Encyklopedyja powszechna 1860 T1.djvu/966

Z Wikiźródeł, wolnej biblioteki
Ta strona została przepisana.

sanych, a historyi arcybiskupstwa dotyczących się znajdujemy, że następca jego Maciej tytułuje się obranym arcybiskupem już 1374 r., zatém żadnej pewności chronologicznej nie ma nawet o tym arcybiskupie. Jul. B.

Antoni (Klemens, Teodor), król Saski, czwarty syn elektora Fryderyka Krystyna, urodził się z Maryi Antoniny bawarskiej, córki cesarza Karola VII w r. 1755. Od lat młodych okazując wielkie zamiłowanie do muzyki i genealogii, znakomite postępy w obu tych naukach uczynił. Przeznaczono go do stanu duchownego, lecz gdy elektor, brat jego starszy, długo był bezdzietnym, zapobiegając wygaśnięciu linii Albertyńskiej, zaślubił w r. 1781 siedmnastoletnią księżniczkę Maryję Sardyuską, lecz ta umarła następnego roku. W pięć lat potem zawarł powtórne związki ze starszą córką Leopolda II cesarza, Maryją Teressą, która była wierną jego towarzyszką przez lat czterdzieści. Lecz gdy czworo ich dzieci w młodym wieku poumierało, wtedy nadzieje narodu obróciły się na księcia Maxymilijana, młodszego brata Antoniego, żonatego z księżniczką parmeńską, Karoliną, jako na ojca kwitnącej rodziny. W czasie panowania Fryderyka Augusta III, Antoni nie miał najmniejszego udziału w sprawach państwa; wszelako, gdy nieszczęścia od r. 1806 uciskać zaczęły Saxoniję, zakłóciły spokój cichego jego pożycia; w r. 1809 zmuszony do opuszczenia ojczyzny, szukał z rodziną królewską schronienia na obcej ziemi, to w Frankfurcie, Pradze, to w Wiedniu. Po utrwaleniu pokoju, wrócił do dawnego rodzinnego życia. W r. 1827 przez zgon króla powołany do tronu, jako monarcha odznaczył swoje rządy wielą ulepszeniami tak w administracyi krajowej, jako i w sądownictwie. Ustanowił szkołę politechniczną; wzniósł zakłady rolnicze i naukowe. Dnia 13 Września 1830 r. w skutek wypadków ówczesnych, przybrał za współ-regenta synowca swego Fryderyka-Augusta, który po jego śmierci w Czerwcu 1836 roku tron saski odziedziczył.

Antoni Ulryk, książę Brunświcko-Wolfenbiittel, ur. 1633, od r. 1655 objąwszy rządy księztwa, odznaczył się wielkiem zamiłowaniem nauki i sztuki; na kilka lat przed śmiercią, która nastąpiła w 1714, r. przeszedł na łono Kościoła katolickiego. Jemu to głównie biblijoteką w Wolfenbiittel zawdzięcza swoje bogactwo; sam też napisał mnóstwo pieśni duchownych, kilka kantat i dwa romanse, p. t.: Die durchlauchtige Syrenin Aramena (5 tomów, Norymberg, 1699) i Octavia (6 tomów, Norymberg, 1685 — 1707), w których nie brak fantazyi, a bardziej jeszcze śladów wielostronnego ukształcenia.

Antoni z Napahanic, najgłówniejszy teolog akademii krakowskiej, kapelan Zygmunta Angusta, wymowny i bardzo uczony kaznodzieja, rodem ze wsi Napachanic o mil dwie od Poznania odległej, syn tamecznego sołtysa. W roku 1513 za dziekaństwa Jana ze Stobnicy, otrzymał stopień magistra, w wydziale filozoficznym uniwersytetu krakowskiego; był plebanem w Korczynie, a następnie został stopniem doktora ś. Teologii zaszczycony. W latach 1532 i 1538 był dziekanem wydziału filozoficznego, tudzież proboszczem u ś. Floryjana w Krakowie. Umarł 13 Stycznia r. 1652. Podług zdania Czackiego dzieła tego wielce uczonego kapłana tak są teraz niezmiernie rzadkie, iż z tych tylko znał jedno i bardzo go wychwalił. Maciejowski dzieło to czytał w biblijotece w Sieniawie, wyszło zaś w Krakowie pod tytułem: Enchiridion, to jest, książki ręczne o nauce chrześcijańskiey, czego sie chrześciański człowiek dzierżeć ma czasu ninieyszey różności wiary w Krakowie u dziedziczow Marka Szarffenbergera Roku od narodź. Pańsk. 1558 in 8-vo, kart 151. Autor przypisał je Stanisławowi Grabi na Tęczynie wojewodzie krakowskiemu staroście lubelskiemu i bełskiemu. Starowolski wychwala także inne jego dzieło pod tytułem Loci Com-