Strona:PL Encyklopedyja powszechna 1860 T1.djvu/961

Z Wikiźródeł, wolnej biblioteki
Ta strona została przepisana.

w czasie żniw skończonych, Wajdelota czyli Kapłan kładł ręce na głowie ofiarnego kozła, wznosił modlitwę do tego bożka. Na trakcie Jnszterburgeńskim w Prusiech, płynąca rzeka Talba uchodziła za miejsce ulubione pobytu jego. Cześć Antimpa w tym kraju Krzyżacy ostatecznie znieśli około r. 1249.

Antin (Ludwik de Montespan d’), syn z prawego łoża markizy de Montespan, późniejszej faworytki Ludwika XIV, urodzony 1665 roku, po utraceniu przez matkę łaski królewskiej, uiesłychanemi pochlebstwami potrafił się utrzymać u dworu, a nawet zjednać życzliwość jej następczyni, pani de Maintenon. Mianowany księciem d’Antin, od małego miasteczka w dzisiejszym departamencie Wyższych Pireneów, gdzie posiadał znaczny majątek, oraz gubernatorem Alzacyi, umierając w 1736 roku tytuły i urzędy zostawił swemu synowi. Rodzina ta oddawna zupełnie wygasła; pamięć jej zachowała się w topografii Paryża, w nazwie ulicy de la Chaussée d’Antin.

Antistes, po grecku przełożony, tak zwał się w prowincyjach Rzymskich każdy kapłan pierwszego rzędu. W początkach chrześcijaństwa tytułu tego używało wielu biskupów, opałów, przeorów i t. d. W kilku kantonach szwajcarskich, przełożeni duchowieństwa reformowanego do dziś dnia noszą tę nazwę.

Antloch, Antwerk. Pompy po grecku zowią się anthla, stąd powstają dwa wyrazy złożone, pół greckie, pół niemieckie, Antlach, znaczył szyb w którym stały pompy, Antwerk pompę z przyrządem do pompowania. Średniowieczne te nazwy, z przybyszami górnikami weszły u nas w użycie, lecz z upadkiem górnictwa Olkuskiego, gdy się pompy dawne popsuły, a szyby pozawalały, starzy ludzie wymarli, znikły z ust górników naszych, tylko w dawnych aktach ślady ich pozostały. H. Ł.

Antoecyjanie, tak nazywamy ludy mieszkające pod tym samym południkiem, w równej odległości od równika, ale z dwóch jego stron przeciwnych. Takiemi np. są mieszkańcy przylądka Dobrej Nadziei na południe i mieszkańcy przylądka Matapan na północ równika. Antoecyjanie mają jednakowe godziny dnia i nocy, tylko że godziny dzienne jednych, są godzinami nocnemi drugich. Pory roku podobnież mają przeciwne, to znaczy gdy u jednych jest lato, u drugich panuje zima; wszelako te różnice pór niewiele czuć się dają Antoecyjanom zamieszkałym w strefie gorącej. Z natury rzeczy wypada, że ludy osiedlone pod samym równikiem Antoecyjan mieć nie mogą, z drugiej zaś strony, że najodleglejszemi od siebie Antoecyjanami są ludy mieszkające w pobliżu biegunów północnego i południowego.

Antofillit, jest jedną z odmian Amfibolu, tak nazwaną od barwy podobnej do barwy goździków większych czyli macicznych (anthophylli) dawniej w medycynie używanych. Wzór jego chemiczny wedle rozbiorów Vopejusa, jest: 2SiO3. 3MgO + SiO3 .FeO. czyli podwójny krzemian magnezyi i żelaza. Składem więc swoim chemicznym jest to tremolit, w którym wapno zastąpione przez tlenek żelaza zostało. Znajduje się głównie w łupku mikowym w Kongsberg i Skutterud w Norwegii. K. J.

Antokol, przedmieście miasta Wilna, nad brzegiem rzeki Wilii; nazwisko to pochodzi od litewskich wyrazów: ant-te-kalna, co znaczy: na tej górze. Rozciąga się na przestrzeni 2 wiorst, po drodze do byłego letniego pałacu Książąt Litewskich, zwanego Wierszupka, na brzegu Wilii, naprzeciw Trynopola położonego, miejsce to słynie cudownym wyobrażeniem Jezusa Chrystusa, i z tej przyczyny od niepamiętnych czasów odpusty tutejsze licznych gromadzą pielgrzymów. Dziś z Antokola idzie pocztowy gościniec na Niemeńczyn do Święcian.