Przejdź do zawartości

Strona:PL Encyklopedyja powszechna 1860 T1.djvu/943

Z Wikiźródeł, wolnej biblioteki
Ta strona została przepisana.

lognetto potwierdził Jon Zamojski kanclerz i hetman wielki koronny był pierwszym członkiem, oraz opiekunem tego bractwa. Cechą bractwa, był medal zloty, srebrny lub brązowy, na złotym lub jedwabnym łańcuszku noszony. Z jednej jego strony był wizerunek ś. Anny i Najświętszej Maryi Panny z dzieciątkiem Jezus na ręku, tudzież w około napis: „Sanctae Anne societas;“ z drugiej zaś strony te tylko trzy słowa: „Fructus charitatus salis.“ W XVII wieku szeroko się rozkrzewiło to bractwo, kwitnęło mianowicie w Poznaniu, Wilnie, Lwowie, Krakowie, Warszawie, później zaś zupełnie zniknęło, wyjąwszy Krakowa, gdzie dotąd przy kościele ś. Anny istnieje i przy uroczystościach kościelnych używa stroju zielonego.

Anoda. Według teoryi Faraday’a, siła chemicznego rozkładu ciał ma swoje siedlisko nie w biegunach stosu galwanicznego, lecz w samem ciele poddanem rozkładowi, a szczególniej na powierzchni ograniczającej to ciało, po której strumień elektryczny przechodzi od wschodu ku zachodowi. Powierzchnia wschodnia, którą strumień dochodzi do ciała, nazywa się, według Faraday’a, anoda; zachodnia zaś, którą strumień wychodzi, katoda; pierwsza nazwa odpowiada odjemnemu, druga zaś dodatniemu biegunowi, jak zwykle nazywają.

Anodonta. Tak nazywają niektórzy zwierzęta ssące, które zębów przednich wcale nie mają, lub u których te zęby są bardzo małe; Klein nazwał tak węże nie mające zębów.

Anodyn (z greckiego: a bez, odyne ból). Tém nazwiskiem oznaczają wszystko, cokolwiek ból zmniejsza, lub całkowicie go uśmierza; że zaś przyczyny bólu mogą być bardzo rozliczne, rozmaite wiec są ciała, któreby tak nazwać należało. W sztuce lekarskiej nazywają anodynami opium i jego przetwory, tudzież inne ciała narkotyczne, jak np. belladona. Anodyną nazywają także mieszaninę eteru siarczanego z spirytusem, czyli wyskok eteryczno-siarczany (spiritus sulphuri-coaetereus).

Anomalija (z greckiego: a nie, i nomos prawo), znaczy w ogóle każdą nie-regularność, nieforemność, każde zboczenie od zwykłej normy, każdy wyjątek od pospolitych prawideł. — W historyi naturalnej anomaliją nazywa się istota, która swoją powierzchownością, nadmiarem lub brakiem pojedynczych części, odstępuje od typu, z którym zwykle ją porównywamy. — W medycynie anomaliją, jest każde zboczenie w przebiegu choroby, jak np. w febrze. — W grammatyce anomalijami są formy, zbaczające w swoich odmianach od ogólnych prawideł językowych. — Anomaliją w Astronomii nazywa się wszelkie zboczenie od pewnego porządku w ruchach ciał niebieskich; głównie zaś mając na uwadze ciała niebieskie, odbywające biegi swoje około słońca, anomaliją nazywają kąt zawarty pomiędzy osią wielką ellipsy i promieniem wodzącym planety, (to jest: liniją łączącą ognisko ellipsy, w którém znajduje się słońce, z punktem znajdowania się planety). Taka anomalija nazywa się prawdziwą; odróżniają jeszcze anomaliję średnią i excentryczną. Starożytni przypuszczali, że ciała niebieskie poruszają się po okręgach kół, w których wspólnym środku znajduje się ziemia; według nich anomalija była proporcyjonalna czasowi biegu, i to nazywa się obecnie anomaliją średnią. Kiedy Kepler przekonał się o ruchu elliptycznym, wyraził następujące prawo: powierzchnie opisane przez promień wodzący planety są proporcyjonalne czasom. Opisawszy na osi większej orbity planety, jako na średnicy, okrąg koła, łuk tego koła zawarty pomiędzy perihelium planety i punktem przecięcia się z okręgiem koła prostopadłej do linii absyd, przez punkt znajdowania się planety przechodzącej nazywa się anomaliją excentryczną. Anomaliję: średnia i excentryczna służą do oznaczenia anomalii prawdziwej. Zadanie to bardzo