Strona:PL Encyklopedyja powszechna 1860 T1.djvu/897

Z Wikiźródeł, wolnej biblioteki
Ta strona została przepisana.

wodu łatwości krystalizowania, solom jej właściwej: później Runge w oleju smoły węgli kamiennych znalazł zasadę, której dał nazwę kyanol, z powodu, że z podchloranami i ciałami otleniającemi zabarwia się na błękitno; aniliną zaś nazwał ją Fritzsche, otrzymawszy z indyga działaniem wodanu potażu olej lotny, posiadający własności zasad. Nakoniec Zinin działaniem siarku ammonu na nitrobenzid otrzymał zasadę tegoż samego składu, którą nazwał benzidarn.

Hofmann dopiero porównał wszystkie te ciała i dowiódł ich tożsamości; a otrzymawszy anilinę z alkoholu fenylowego, okazał, że jest to amonijak organiczny, w którym za 1 jedn. wodoru został podstawiony fenyl, rodnik alkoholu fenylowego. Ztąd systematyczno-naukowa naukowa nazwa tego ciała jest 'feniylijak (fenylamina, Hofmann), a formuła jego racyjonalna jest: C12’H, II H N. Anilina jest cieczą bezbarwną, nieco oleistą, silnie załamującą pro mienie światła, C. g. 1, 028. Zapach ma słaby, dosyć przyjemny, podobny do wina; smak korzenny, palący. W — 20° jeszcze nie krzepnie; ulatnia się w każdej temperaturze, wre w +182°; para jej pali się świetnym, kopcącym płomieniem. W wodzie anilina jest prawie nierozpuszczalna; z alkoholem, eterem i innemi płynami miesza się we wszelkich stosunkach. Wodny jej roztwór działa nadzwyczaj słabo alkalicznie. Sole jej krystalizują z łatwością; są bezbarwne, w powietrzu jednak barwią się różowo. Anilina okazuje wiele znamionujących ją oddziaływań; z pomiędzy których najcharakterystyczniejszą i najczulszą jest reakcyja z podchloronami; za ich bowiem pomocą można wykryć najmniejsze ślady aniliny, przez, silne zabarwienie purpurowo-fijoletowe. Jak wyżej wspomniano otrzymać ją można rozmaitemi sposobami. W produktach suchej destylacyi węgli kamiennych, mianowicie w olejku smoły węgli kamiennych, znajduje się wraz z amonijakiem, pirydiną, pikoliną, leukoliną i innemi zasadami, tudzież ciałami niezasadowemi, jednakże w ilości bardzo małej. Dla tego, z tych produktów otrzymywać ja można z korzyścią, robiąc tylko w wielkich ilościach (1, 000 lub 2, 000 funtów). Produktów substytucyi i w ogóle wszelkich przetworów aniliny, jest tak wielka liczba, że samo ich wyliczenie wieleby miejsca zajęło. T. C.

Anilleros, nazwa stronnictwa modreatystów w Hiszpanii podczas rewolucyi 1820 roku, które przywróciło systemat reprezentacyjny i konstytucyję kortezów. Największe oni mieli wpływy, zajmowali najgłówniejsze miejsca i kierowali zgromadzeniem narodowem; naczelnikami ich byli Arguelles, Martinez de la Rosa, Morillo i San Martin.

Animalizacyja. Tak się zowie w fizyjologii zawikłany process przyswajania spożytych pokarmów, i zamieniania ich w części składowe ciała zwierzęcego. W technice zaś animalizacyją (niekiedy uzwierzęceniem) zowiemy napojenie materyj dziurkowatych, ciałami pochodzenia zwierzęcego: np. napojenie węgla, odchodami ludzkiemi (noir animalise, gatunek nawozu); włókien bawełnianych, roztworem sernika w amonii gryzącej i t. d. T. C.

Animalkuliści. Odkrycie przez Leuwenhoeck’a w siedmnastym wieku dokonane w nasieniu męzkiem zwierzątek mikroskopicznych (spermatozoa), zwróciło uwagę wielu uczonych ówczesnych na ten płyn, w którym spodziewali się znaleść niektórzy zarodniki człowieka. Takich badaczy nazwano Animalkulistami.

Anime. Jest to gatunek żywicy, używanej do kadzideł i lakierów, podobnej z pozoru do kopalu, różniącej się wszakże od niego rozpuszczalnością w spirytusie; we wrzącym bowiem zupełnie się rozpuszcza, w zimnym w części. To zachowanie okazuje, że żywica ta nie jest pojedynczą, lecz przynajmniej z dwóch