Strona:PL Encyklopedyja powszechna 1860 T1.djvu/818

Z Wikiźródeł, wolnej biblioteki
Ta strona została przepisana.

miasto tegoż nazwiska złupił. Miasto to w późniejszych czasach bardzo się wzmogło, posiadało obronny zamek, założony r. 1312. W roku 1134 — 37 przemieszkiwał tu król Stanisław Leszczyński, r. 1782 liczyło 2, 213 mieszkańców.

Angermanija (po szwedzku: Angermannland), prowincyja Norlandyi, jedne, z czterech głównych części Szwecyi, nad zatoką Botnicką, przerżnięta rzeką Angermann. Jest to, obok Dalekarlä, najbogatsza może w piękności przyrody i dziko romantyczne okolice prowincyja szwedzka. Cała ta prowincyja starannie jest uprawna i obfituje w bujne pastwiska. Rzeka Angermann, słynąca z obfitego połowu łososiów, spławną jest dla największych okrętów i roztacza sie przed ujściem samem do zatoki Botnickiej w dosyć obszerne jezioro. Mieszkańcy An-germanu należą do najdzielniejszych w Szwecyi i zawdzięczają oszczędności swej i pracy dobry byt materyjalny. Stolicą prowincyi jest miasto Hernösand, na wyspie Hernd, połączone ze Stokholmem żeglugą parową i liczące do 3, 000 mieszkańców.

Angermünde, miasto w Kurlandyi, niedaleko morza Bałtyckiego, ze starym spustoszałym zamkiem.

Angern, osada w Kurlandyi, pomiędzy zatoką Rygską i jeziorem Angern, ciągnącem się wzdłuż brzegów zatoki i od niej wąskiém tylko pasmem lądu oddzielonem.

Angeronna, u Rzymian bogini obawy i trosków, która ten stan duszy wzbudzała lub od takowego uwalniała. Wyobrażano ją z zawiązanemi ustami albo z palcem do ust przyłożonym. Statua jej stała na ołtarzu świątyni Volupii w Rzymie; tamże odbywała się uroczystość na jej cześć Angeronalija zwana, w dniu 21 Grudnia każdego roku.

Angers, stolica dawnego księztwa Anjou (ob.) czyli Andegawii, obecnie zaś francuzkiego departamentu Maine-et-Loire, leży nad rzeką Mayenne, niedaleko ujścia jej do Loary, jest siedliskiem biskupa i liczy około 36, 000 mieszkańców. Miasto to posiada akademije, szkołę przemysłu, kollegijum, seminaryjum teologiczne, instytut głucho-niemych, ogród botaniczny, wielką galeryję obrazów i biblijotekę publiczną (25, 000 tomów). Katedra pod wezwaniem ś. Marcina pochodzi z wieku IX, kościół ś. Maurycego z wieku XIII. Pod względem przemysłu godnemi są wspomnienia: królewska fabryka płótna żaglowego, przędzalnie bawełny, rękodzielnie pończoch i nakoniec kopalnie łupku czyli szyfru, zatrudniające do 3, 000 robotników. Angers prowadzi handel dosyć znaczny, szczególniej zbożem, winem, wódką, octem, gorczycą i wyrobami bawełnianemi. W pierwszych dniach grudnia 1793 r. republikańska załoga tego miasta, pod dowództwem generałów: Danican i Bouctet, oparła się bohatersko dwukrotnemu natarciu rojalistowskiej armii Wschodu i znagliła ją do odwrotu.

Angielska choroba (krzywica, the rickett, Rhachitis). Choroba właściwa dziecinnemu wiekowi, zaledwo na początku XVII stulecia dokładniej poznana i opisana została. Najpierwszy Glisson, w roku 1650 chorobę tę za szczególną uznał i jako taką opisał, nazwę jej Rhachitis nadał, chociaż i przed nim r. 1640 Daniel Whitter i Arnold de Boot, ostatni pod imieniem „Tabes pectorea“ pojedyńcze wypadki jej skreślili. Glisson powiada, że choroba ta jest nowa i około roku 1620 w Anglii pojawiła się, lecz Capelle w swojém piśmie zbija to, stwierdza nawet cytatami Hippokratesa i innych, utrzymując, że choroba ta starożytności znaną była, a w Anglii oddawna pomiędzy ludem pod imieniem „The rickett“ istniała, że nareszcie od r. 1612 do 1620 powszechniejszą stała się i rozszerzyła się szeroko po Anglii, a wtedy ją Glisson w swej monografii opisał. Angielska choroba nawiedza dzieci od 7-go i 8-go miesiąca życia do lat