Strona:PL Encyklopedyja powszechna 1860 T1.djvu/805

Z Wikiźródeł, wolnej biblioteki
Ta strona została przepisana.

Andwar, w mitologii skandynawskiej, jeden ze Swartalfarów, lub normandzkich Elfów czarnych, karzeł, grający rolę w powieści o Nitlungach, lub Czaplowem bogów wykupnie. Lodur ułowił Andwara, pławiącego się w postaci rybiej po wodach, a strzegącego skarbów na dnie morskiem i wymagał od niego za wykupne, wszystkiego złota, jakie ma morze, potrzebując go sam na wykupne dla Hrejdmara. Andwar oddaje wszystkie złoto, wreszcie pierścień czarnoksięzki, który nosił na palcu, ale ciskając nań klątwę, ażeby śmierć przynosił każdemu przyszłemu posiadaczowi pierścienia.

Andy, od peruańskiego wyrazu anti (wschód), nazwisko, wielkiego łańcucha gór, ciągnącego się od północy ku południowi wzdłuż całej Ameryki, i noszącego zwykle miano Kordillerów, Cordilleros de los Andes. (ob. Ameryka).

Andżar. handziar, nóż turecki, puginał, taki sam jak dzisiejszy kindżał, noszony był za pasem i używany jako broń przez hussarzy polskich.

Anek, bożek domowy Kraińców, zostający pod rozkazami Hospodarzyczka. Opiekował się czeladnemi dziewkami i znaczył to samo co rzymski Anculus.

Anekdota (z greckiego: anekdoton, rzecz jeszcze nie ogłaszana, a wiec: nowina), tak nazywano w starożytności rzeczy, które pismem ogłoszone niebyły. Dziejopis Prokopjusz wydał pod tym tytułem swoje: Dzieje tajemnicze i czasów Justynijana. Od wynalazku druku oznacza się tém mianem pisma starożytne lub ich ułamki, które po raz pierwszy wychodzą na widok publiczny. Zabytki tego rodzaju z piśmiennictwa rzymskiego i greckiego, znajdują się w dziełach Muratorego, Wolffa, Villoisona, Kramera i t. d. — Anegdota, nazywa się w życiu codziennym krótką powiastką, opowiedzianą zwięźle, która słuchaczy dowcipnem i niespodzianym rozwiązaniem bawi i rozśmiesza.

Anel (Dominik) w początku wieku ośmnastego, odznaczył się jako lekarz i chirurg w Turynie. Pierwszą pracą jego był traktat o wysysaniu ran, bez udziału ust człowieka, p. t.: l’Art de sucer les plaies sans se servir de la bouehe d’un homme, Amsterdam 1707, 1716, 1732, w którym podaje opis nowego narzędzia, służącego do pompowania z rozmaitych części ciała płynów, krwi i ropy, który to sposób podług niego miał bydź bardzo skutecznym w zastosowaniu do ran niedawnych; Sancassani zaś zbijał to doświadczenie Anela. W drugiem dziele: Observation singuliere sur la fistule lacrymale, dans la-quelle on apprendra la methode da la guérir radicalement. Turin, 1713 r. Anel opisuje wypadek leczenia opata Fieschi, siostrzeńca biskupa genueńskiego, który cierpiał na dwie fistuły łzowe. Anel zapuścił sondę przez punkt łzowy, w celu przywrócenia związku pomiędzy nim i kanałem nosowym, i za pomocą pompki swego pomysłu, wstrzykiwał rozmaite płyny, mogące leczyć rozranienia przewodów łzowych. Wielu Anel znalazł przeciwników i stronników, jednak akademija nauk w Paryżu, oceniła jego sposób postępowania, uznając zupełnie nowym i trafnie zastosowanym. Doświadczenia Anela otworzyły drogę do doświadczeń późniejszym lekarzom, którym obecnie udaje się uzdrawiać fistułę łzową, wprowadzając w kanał nosowy sondę za pomocą której wstrzykują rozmaite leki. Franciszek Lignoretti wydał kilka broszur w języku włoskim, przeciwko nowej metodzie Anela, lecz Fantoni, Manget, Woolhouse, Molinetti, Lancisi, Valisnieri, Morgagni i inni oddają pochwały Anelowi, który listy ich dołączył do swej, pracy wyszłej pod tytułem: Nouvelle methode de guerir les fistules lacrymales. Turyn, 1713 r. Suite de la noueelle methode de guérir ta fistule lacrymale. Turyn 1714. Mamy jeszcze tegoż samego autora, następujące pisma: Dissertation sur la novelle découverte de l’hydropisie du conduit lacrymal, Paryż 1716. Zaleca tu użytek sondy do wyczyszczania worka