Strona:PL Encyklopedyja powszechna 1860 T1.djvu/795

Z Wikiźródeł, wolnej biblioteki
Ta strona została przepisana.

bu Grzymała (ob.), który process w Rzymie dalej prowadził, ale przegrał go dopiero Jan Łodzią z Kępy (ob.). Jul. B.

Andrzej, syn Stefana Pogrobowca, a brat Władysława IV Humana, królów węgierskich. Panowanie Władysława IV gnuśne i nieczynne, było powodem klęsk nieustannych dla kraju. Węgrzy na młodego i pełnego zdolności Andrzeja, zwracali oczy. Władysław IV podejrzywając brata, o knucie spisku, postanowił go zgładzić; ten spostrzegłszy grożące mu niebezpieczeństwo, uszedł w r. 1290 do Polski, do Sandecza starego, do ciotki swej Kunegundy, która była zakonnicą w klasztorze przez siebie fundowanym. Ta, zatrzymawszy go czas jakiś u siebie, odesłała do Krakowa, z poleceniem Przemysławowi, już wtedy książęciu krakowskiemu. Przemysław wyznaczył mu na przytułek zamek Chroberz, zbudowany od Bolesława Chrobrego nad rzeką Nidą, z kilką pobliższemi włościami. Zemsta przecież bratnia doścignęła go i w tém ustroniu. Kilku Węgrów, przekupionych od Władysława IV, przybywszy do Chrobrza, udawali przed Andrzejem, że chroniąc się okrucieństwa królewskiego, przy jego boku szukają schronienia. Młody, szlachetny i uczciwy książę Andrzej, zaufał tym fałszerzom i zdrajcom: srodze też opłacił nieostrożność swoją: co bowiem upatrzywszy czas sposobny, utopili go w rzece Nidzie, a sami prędzej niż się ich zbrodnia wyjawiła, uciekli do Wegier. Ciało zamordowanego księcia, najprzód w Korczynie u Franciszkanów złożone, później za staraniem ś. Kunegundy do Sandecza przeniesioue zostało.

Andrzej, biskup twerski, greckiego wyznania, syn Gerdena księcia litewskiego i Eupraxyi chrześcijanki, ciotki Dowmonta księcia pskowskiego; nastąpił po Symeonie, pierwszym biskupie twerskim. W r. 1315 złożył godność biskupią i umarł r. 1323 zakonnikiem w monasterze.

Andrzej Iwanowicz, książę sierpuchowski, trzeci syn W. K. Jana Daniłowicza Kality: urodzony 1327 roku; objął po śmierci ojca Łopastnę, Sierpuchow i Peremyszl; miał za żonę Maryję córkę Kiejstuta księcia żmujdzkiego, która po śmierci męża, w roku 1353, została zakonnicą pod imieniem Maury, umarła roku 1389 i pogrzebiona w wybudowanym przez siebie w Moskwie klasztorze Narodzenia Najświętszej Panny. Syn ich Włodzimierz podzielał wyprawy wojenne Dymitra Dońskiego. Andrzej zostawił po sobie testament na papierze, który wtedy zaledwie co zaczął być znany w Rossyi.

Andrzej, Wigunt, Wingolt, jak go piszą kroniki, syn Olgierda i pierwszej jego żony Julijanny księżniczki witebskiej, brat starszy przyrodni Jagiełły. Ochrzcił się podobno na obrządek grecki w Pskowie; kroniki ruskie wiedzą nawet datę kiedy to było, mówią albowiem że w r. 1342, ale w każdym razie data jest za prędką, tak przynajmniej sądzi Naruszewicz: Olgierd wtenczas zdobył Psków, gdy zaś mieszczanie prosili go, żeby został u nich i przyjął wiarę chrześcijańską, książę dał im za siebie syna Andrzeja, który wszelako pozostawiwszy namiestnika, zaraz pośpieszył za ojcem do Litwy. Namiestnikiem tym był wielmoża kniaziowskiego rodu Juryj Witowtowicz, mąż dzielny i pobożny chrześcijanin. Ale kiedy poległ pod murami Izborska w czasie nagłego napadu Niemców, naród go płakał i w sobornej cerkwi pochował, mimo to zerwał wszelkie stosunki z Litwą. Było to w r. 1349. Pyszni zdobyciem twierdzy niemieckiej nad brzegami Narwy, posłali Pskowianie do księcia z uwiadomieniem: „nie chciałeś sam rządzić nami, więc teraz nie potrzebujemy ani twoich namiestników, ani ciebie.“ Zaczęły się tedy kroki nieprzyjacielskie, bez wojny. Olgierd zatrzymywał kupców pskowskich i tamował im handel; Andrzej, który podówczas panował w Połocku, pustoszył na pograniczu wioski nad rzeką Wielką, nazywając Psko-