własnych dobrach. Czacki przytacza na to przywilej w dziele swem o prawach litewskich. Jul. B.
Andrzej, arcybiskup lundeński, prymas Szwecyi, znakomity niepoślednią uczonością. Jest u Rainauda (t. 13 num.61); list Grzegorza IX papieża do tego Andrzeja, polecający, ażeby urządził osobną prowincyję kościelną w Inflantach i żeby w tym celu pozakładał w tej ziemi nowe biskupstwa, miało zaś być to polecenie, skutkiem proźby Niemców inflanckich zaniesionej w r. 1223 jeszcze do Honoryjusza III, żeby uczcił Inflanty arcybiskupią dostojnością. List Grzegorza IX do Andrzeja dopiero w r. 1236 pisany t. j. w lat 13-cie po prośbie. Prymas szwedzki przyprowadził zaraz do skutku rozkaz i założył trzy biskupstwa: nealheńskie, wirońskie i lewelskie. Nie dźwignął jednak na metropoliję biskupstwa w Rydze, ale kościół inflancki poddał pod juryzdykcyją Alberta Śaubeera, którego nominacyi na biskupstwo rygskie niedopuściła tameczna kapituła, nazwała go więc tylko arcybiskupem Pruss i Inflant. Dalszy przewód tej sprawy patrz w art. Albert Saubeer. Temu to arcybiskupowi Andrzejowi Saxon grammatyk przypisał swoje Historyję duńską. Jul. B.
Andrzej, herbu Zaremba, biskup poznański 28-my z kolei, był synem Szymona kasztelana kruświckiego i jak mówi Niesiecki, starosty gnieźnieńskiego, który umarł r. 1240. Ztąd po ojcu zwą go Andrzejem Szymonowiczem. Naprzód kanonik poznański, po Janie Gerbiszu zaś w r. 1298 został biskupem, zatwierdził go i poświęcił na tę dostojność Jakób Świnka arcybiskup (Paprocki o herbach błędnie kładzie datę jego konsekracyi pod r. 1240 i śmierci pod r. 1242). Mąż o prawa kościelne i przywileje gorliwy; dla tego rozpoczął w Rzymie proces z margrabiami brandeburgskiemi, którzy probostwo santockie oderwali z pod władzy biskupiej z całą kasztelaniją, korzystając ze śmierci króla Przemysława, i probostwo to poddali pod władzę kościoła soldyńskiego. Mimo to jednak później już dobrze, sam biskup sprzedał Waldemarowi margrabi swoje dochody i dziesięciny, jakie miał w zabranych przez niego krajach polskich (Lubusz, Drżeń, Santok) za stały dochód coroczny 30 grzywien pieniędzy brandeburgskich z miasta Arsenwaldu i za osady pomiędzy rzekami Notecią, Drawą i Kuddą, które wynosiły 200 łanów, a były na prawie teutońskiém. Nie wiadomo dla jakich przyczyn biskup zawarł podobny układ z Waldemarem w czasie trwającego ciągle w Rzymie procesu, tém bardziej że układ ów niszczył zupełnie władzę biskupów poznańskich w krajach szeroko rozłożonych po nad Odrą; być może, czynił to z konieczności, przymuszony do tego. Proces zaś ciągnął się dalej, i dopiero trzeci następca Andrzeja przez niedbalstwo przegrał go w Rzymie. Niechętnie zapewne biskup ulegał zewnętrznemu nieprzyjacielowi, gdy i na wewnętrznego słusznie nastawał. Albowiem gdy widział, że Władysław Łokietek po Przemysławie książę polski uciskał dobra duchownych, połączył się z innemi biskupami, powstał przeciwko niemu i obłożył klątwą, co było powodem że Łokietek ustąpił i że Wacław król czeski, książę krakowski był obrany nawet na króla polskiego. Na koronacji Wacława w roku 1300 był w Gnieźnie przytomny. Są też dowody gorliwości tego biskupa w sprawie oświecenia narodowego; w roku 1303 pozwolił mieszczanom poznańskim założyć szkołę przy kościele łarnym Maryi Magdaleny. Zastrzegł dla biskupa jednak i kapituły nominacyję rektora, który miał dzieci uczyć na Donacie i Katonie. Ztąd chłopcy mogli po ukończeniu uauk iść do szkoły katedralnej, lub do innej jakiejkolwiek wyższej. Andrzej biskup żył świątobliwie i umarł dopiero w roku 1311, lat 13 na biskupstwie przesiedziawszy. Był Andrzejem pierwszym. Po nim nastąpił Domarat her-
