Strona:PL Encyklopedyja powszechna 1860 T1.djvu/791

Z Wikiźródeł, wolnej biblioteki
Ta strona została przepisana.

Sierpnia 1678 roku na drugie lat 13; (ob. Traktaty Polskie, lub Szkice historyczne, Huberta).

Andrut, gatunek ciasta opłatkowego, pieczonego w żelaznych z grubym wyciskiem formach. Weszło w użycie do Polski w czasach panowania Stanisława Augusta; obecnie tak zowią opłatki słodkie, zwinięte, używane przy jedzeniu lodów.

Andry (Mikołaj), urodzony w Lyonie 1658 a zmarły w Paryżu 1742 r. z kolei był filozofem, teologiem, lekarzem, professorem w kollegijum francuzkiém, redaktorem dziennika Journal des Savants, a w r. 1724 został dziekanem fakultetu paryzkiego. Zostawił wiele pism, z których wymienia: De la genera-tion des vers dans le corps humain, którego pierwsze wydanie wyszło w Paryżu 1700 r.; ustanawia w niém tyle gatunków glist, ile wymienia części ciała ludzkiego, i przypisuje ich powstawanie jajom, które się dostały wewnątrz organizmu ludzkiego, bądź to z pokarmami, bądź przez oddychanie, bądź innemi drogami. Remarques de médécine sur les différents sujets, principalement sur ce, qui regarde la saignée et la purgation, Paryż 1710; Tutaj występuje przeciw częstemu puszczaniu krwi i rzadkiemu zadawaniu środków czyszczących. Le régime du careme considere par rapport a la nature du corps et des aliments, Paryż 1710. Le Thé de l’Europe ou les propriétés de la veronique, Paryż 1713, ostatnie wydanie wyszło tamże 1762. Orthopédie, ou l’art de prévenir et de corriges dans les enfants les difformiteées du corps, Paryż 1741. W ogólności Andry był pełen głębokich wiadomości, lecz zanadto ufał własnej nauce. Więcej mógłby uczynić gdyby wyłączniej zajmował się posunięciem swojej sztuki i badaniami mającemi na celu dobro ludzkości.

Andry (Karol Ludwik Franciszek), słynny lekarz urodzony w Paryżu 1741 r. Odbył świetnie nauki, ku czemu nie małą pomoc podał mu dość znaczny majątek, który po ojcu odziedziczył. Mianowany lekarzem naczelnym jednego ze szpitali paryzkich i policzony do liczby pierwszych członków towarzystwa lekarskiego, założonego przez Sennaca, dał dowody wielkiego poświęcenia i bezinteresowności. Przyjął za zasadę oddawać biednym chorym dziesiątą część swoich dochodów i na tenże sam cel poświęcił całkowity dochód z synekur; lecz wkrótce wydatki na ten cel dobroczynny tak się powiększyły, że zmuszonym się ujrzał ograniczyć swoją stajnię w czasie, w którym jej powiększenia zajęcia wymagały. Umarł w Paryżu 1829 r. Andry był jednym z czterech lekarzy cesarza Napoleona I, i Ludwika XVIII, który go ozdobił orderem ś. Michała. Jenner znalazł w nim gorliwego stronnika i żarliwego pracownika w upowszechnieniu szczepienia ospy ochronnej, a Mesmer napotkał w nim silnego przeciwnika. Należał do sławnego komitetu ustanowionego przez Ludwika XVI do kontroli gorszących szarlatanizmów planu Vendóme. Zbyt zajęty, aby mógł się poświęcać zawodowi pisarskiemu, zostawił jednak kilka dzieł dobrych, jak: O wściekliznie, tłómaczone na inne języki; O skutkach terapeutycznych magnesu i Traktat materyi lekarskiej.

Andrychów (Jędrzejów), miasteczko w Galicyi w obwodzie Wadowickim, naczelne miejsce powiatu Andrychowskiego, ma własną parafiję obrządku łacińskiego i pocztę. Ludność w 1858 roku wynosiła 1, 400 głów. Leży nad rzeką Wieprzówką w pięknej okolicy: odznacza się wyrobami drelicharskiemi. W roku 1784 Andrychów był własnością Ankwiczów, miał fabrykę drelichów, obrusów, serwet, nie tylko w Galicyi ale w Polsce, w Moskwie, we Włoszech, Węgrzech, Czechach, Szlązku i Morawach sławną. Dziś upadł przemysł tego miasta jak w ogóle w całej Galicyi. Powiat Andrychowski obejmuje 4 — 6 mil □, 28 gmin i 22, 305 mieszkańców. K. Wid.