Strona:PL Encyklopedyja powszechna 1860 T1.djvu/703

Z Wikiźródeł, wolnej biblioteki
Ta strona została przepisana.

zaciągi, miano przecież nadzieję, że na morzu stanie przeciwko Turkom znaczna potęga włoska, że Włosi i Grecy nie przepuszczą Turków przez cieśniny. Wówczas atoli Amurat wyszedł ze swego ukrycia i stanął na czele janczarów, chrześcijanom zaś żadne posiłki na morzu nie przyszły, a Grecy i Włosi sami za pieniądze przewozili Turków z Azyi do Europy. Amurat stoczył bitwę pod Warną, w której król Władysław, od tej bitwy Warneńczykiem zwany, poległ; sułtan zaś powrócił do swego ustronia. Zaginęła wtedy część metryk koronnych, które Władysław III miał mieć przy sobie. Wkrótce potem powstanie janczarów znowu zmusiło Amurata do powtórnego objęcia władzy; buntowników ukrócił i zwrócił się następnie przeciw Skanderbegowi, którego wygnał z własnego kraju, Epiru, a Epirotów zmusił do przyjęcia islamu; później pociągnął ku Dunajowi, którędy wtargnęli chrześcijanie, lecz tu, mając 47 Jat wieku, nagle umarł w 1451 roku. — Amurat III, syn Selima II, objął tron w 1573 roku, z natury słaby i niedowierzający, zaczął panowanie od zgładzenia swoich pięciu braci, z których najstarszy miał zaledwie 8 lat wieku. Amurat otaczał się astrologami i szarlatanami; panowanie jego było ciągłym szeregiem przedsięwzięć źle obliczonych, a jeszcze gorzej wykonanych. Otrzymawszy z tem wszystkiem niejakie korzyści nad Persami, zmusił ich do ustąpienia miasta Tauris; umarł w 1595 r. On pierwszy sprowadził z Syryi do Konstantynopola sandżak szerif, czyli chorągiew Mahometa, poprzednią własność sułtanów Mameluków egipskich. Chorągiew ta podniosła na chwilę męztwo Ottomanów i odtąd wystawianą była na widok publiczny we wszystkich ważniejszych niebezpieczeństwach. — Amurat IV, w 1623 r. otrzymał koronę po złożonym z tronu stryju swoim Mustafie. Niezachwianą stałością charakteru potrafił przywrócić spokojność, a korząc buntowników, nie oszczędzał nawet tych, którym tron był winien. Na Persach w 1638 r. zdobył niesłychanie ważne i bogate miasto Bagdad; poprzednio zaś jeszcze w 1633 r. wojska jego wraz z Tatarami wpadły na Ruś. Tatarów wszakże pod Sasowym rogiem w d. 4 Lipca pobił hetman wielki koronny, Stanisław Koniecpolski, a Turkom, choć pięćkroć liczniejszym, pod Kamieńcem Podolskim w 11,000 wojska w warownym obozie laki dał odpór, że ochotę do zaczepki stracili. Amurat IV chętnie téż przystał na zawarcie pokoju, całą winę, gdy wojska polskie na granicy wołoskiej stanęły, składając na Abassi, paszę erzerumskiego. Wieś Studziennica, choć tylko samo chłopstwo w niej się broniło, a zapasów wojennych nie miało prawie żadnych, trzy dni wstrzymała w tej wojnie natarcie tureckie. Pokojem zawartym z Turcyja zawarowano, żeby Tatarzy z pól Białogrodzkich byli rugowani, Wołochy, Multany i Siedmiogród, z których Amurat chciał zrobić paszaliki tureckie, iżby zostały w dawnym kształcie. Abassi, podżegacz wojny, czyn ten głową swoją przypłacił. Sam sułtan skończył niespodziewanie w 1640 r., licząc dopiero 31 lat wieku, kiedy właśnie po wzięciu Bagdadn można się było spodziewać, że zdobycze swoje jeszcze daleko rozprzestrzeni.

Amursana, han Kałmuków dżungarskich albo Ojratów, zmarły r. 1757 na Syberyi, gdzie szukał przytułku przed zemstą cesarza chińskiego.

Amurski obwód. Po przywróceniu Rossyi kraju Nad-Amurskiego, mocą traktatu zawartego z Chinami w Tien-Tsin, dnia 13 Czerwca 1858 r., Ukazem Najwyższym z dnia 8 Grudnia tegoż roku, kraj wspomniony rozdzielony został na dwa obwody, z których pierwszemu zachowana dotychczasowa nazwa: Nadmorskiego Obwodu Syberyi Wschodniej, a drugi otrzymał nazwisko Obwodu Amurskiego. Do składu obwodu Nadmorskiego oddzielono od obwodu Jakuckiego okręg Ochocki. Obwód Nadmorski zatém ma obecnie sześć okręgów: Niko-