Strona:PL Encyklopedyja powszechna 1860 T1.djvu/702

Z Wikiźródeł, wolnej biblioteki
Ta strona została przepisana.

dolnego Amuru zapewnione zostało Chinom, położył kres wycieczkom tego rodzaju. Pomiędzy tymi awanturnikami wspomnieć należy o niejakim Nicefoforze Czernihowskim, Polaku, czy też Litwinie, posłanym w r. 1638 do służby wojskowej w Jenissejsku, który w r. 1665 zabiwszy Obuchowa, wojewodę Pimskiego, ze swemi spólnikami zbiegł nad rzekę Amur, gdzie wybudowali forteczkę, nazwaną przez nich Ałbazin (ob.), od imienia jednego z Daurskich kniazików. Czernihowski, po wybudowaniu forteczki, zawiadomił o tém Nerczyńskiego wojewodę, i zbierany podatek do niego odsyłał. Władze rossyjskie unikając zawikłań z Chinami, poleciły mieszkańcom Ałbazinu żyć spokojnie, podatków nie-wybierać i nie przedsiębrać żadnych wypraw w dół rzeki Amuru. Niewypełnienie jednak tych rozporządzeń, stało się powodem, że Chińczycy w r. 1683 rozpoczęli działania wojenne. Na wieść o tém Rossyjanie nadesłali pomoc Ałbazinowi, stanowiąc dowódzcą niejakiego Tołbuzina. 15,000 Chińczyków ze 150 działami, obległo Ałbazin, którego garnizon liczył 450 ludzi i 9 armat. Tołbuzin wytrzymał bombardowanie, ale dla braku amunicyi kapitulował i z załogą wrócił do kraju: Chińczycy zaś Ałbazin i ruskie osady koło niego zniszczyli ogniem, w całości zboże na pniu zostawiwszy. To było powodem następnie, że Tołbuzin, wzmocniwszy się oddziałem półkownika Bejtona, oraz dawnemi mieszkańcami Ałbazińskimi, o sile 671 ludzi z 10 działami powrócił, i nowy Ałbazin na miejscu dawnego założył, który ziemnym wałem umocnił. Chińczycy więc znowu w 7,000 ludzi z 40 armatami pod Ałbazin podstąpili: osada wstrzymała szturmy, ale jej garnizon w skutek szkorbutu zmniejszył się do 150 ludzi i sam Tołbuzin poległ od kuli armatniej. Wkrótce jednak rząd rossyjski, dla załatwienia nieporozumień z Chińczykami, naznaczył miejsce układów w Nerczyńsku, gdzie pod d. 27 Sierpnia 1689 r. zawarty został traktat, mocą którego dolny Amur, a tém samem i Ałbazin, Chinom zostały ustąpione. Chińczycy Ałbazin zniszczyli do gruntu, nie zostawiwszy nawet śladu jego istnienia. — Skutkiem traktatu zawartego d. 13 Czerwca 1858 r. w Tien-tsin między Rossyją i Chinami, ziemie leżące po obu brzegach rzeki Amuru, przeszły w posiadanie Rossyi (ob. Amurski obwód). G. Z.

Amurat, właściwie Murad po arabsku znaczy: pożądany, imię kilku znakomitych sułtanów tureckich. — Amurat I, syn Orkana, wstąpił na tron w 1360 r., kiedy Ottomanie byli już panami całej prawie Azyi Mniejszej. Amurat zamyślił zdobyć także posiadłości w Europie, opanował więc Adryjanopol i tu założył swoją stolicę. Osobiście waleczny i biegły polityk, potrafił po kolei podbić wszystkie drobne w Azyi Mniejszej państwa, które powstały po upadku Mongołów perskich; już nawet miał rozpocząć najazd na Macedoniję i Albaniję, lecz po zwycięztwie odniesioném nad Bułgarami, Serbami i Węgrami na polu Kossowém, zabity został przez jeńca chrześcijańskiego r. 1380. — Amurat II, syn Mahometa I, wstąpił na tron 1421 r., gdy jeszcze niezagojone były rany, zadane przed 18 laty jego państwu przez sławnego Tamerlana. Nowe niepokoje, podniecane przez cesarzy bizantyńskich, groziły mu zupełną zagładą, lecz Amurat doszedłszy zaledwie lat młodzieńczych, nowemi zdobyczami pomnożył swoją monarchiję, już nawet upadek Konstantynopola zdawał się nieuchronnym, gdy Amurat r. 1414 ustąpił tronu synowi swemu Mahometowi II, a sam usunął się na samotne życie do klasztoru Derwiszów w Magnezyi. Niedoświadczenie młodego Mahometa obudziło znowu niechętnych; Polska, Węgry, Siedmiogrodzianie i Serbowie pomimo zaprzysiężonego na lat 10 pokoju wzięli się do oręża pod dowództwem Władysława III Jagiellończyka; jakkolwiek bowiem po zawarciu pokoju wiele wojska już się rozeszło, a nie stawało pieniędzy ni czasu na nowe