tej przestrzeni rozrzucona ludność wynosi do 2,000,000; której połowa, z hańbą najświętszych praw ludzkości, jęczy w niewoli. Biskupstwo to w roku 1845 liczyło do 25,000 wiernych, a stolica w liczbie 40,000 mieszkańców, ma 6,000 katolików. — 27. Biskupstwo Charlottestown. Założone w r. 1829 przez Pi-jusa VIII; obejmuje wyspę Księcia Edwarda, wyspę Johna i okolicę przy ujściu rzeki ś. Wawrzyńca czyli część osad angielskich w Ameryce Północnej. W roku 1846 ludność katolicka tej dyjecezyi wynosiła do 80,000, a stolica biskupia na wyspie księcia Edwarda do 3,000. — 28. Biskupstwo Chiapa, w Mexyku. Ma rozciągłości 2,000 mil □ , a ludność katolicka wynosi do 160,000, stolica liczy 8,000. Założone w r. 1547; na jego stolicy zasiadał sławny w dziejach Kościoła i świata Bartłomiej Las Casas. — 29. Biskupstwo Guadalaxara, w Mężyku. W roku 1570 stolica biskupia z St. Compostell została przeniesiona do Guadalaxara; dyjecezyja ta należy do większych, bo jej ludność katolicka wynosi około 900,000. — 30. Apostolska prefektura Guadalupe: liczba wiernych na tej wyspie dochodzi do 100,000. — 31. Biskupstwo Guamanga, w Peru, założone w r. 1611; ludność katolicka tej dyjecezyi wynosi do 160,000, w a stolicy biskupiej do 25,000.— 32. Arcybiskupstwa Guatemala. Miasto Guatemala w r. 1547 stało się biskupią stolicą, później zaś podniesione do stolicy arcybiskupiej i dzisiaj jest punktem głównym unii Ameryki Południowej. Arcybiskupstwo liczy 700,000 katolików, a stolica arcybiskupa 60.000. Zaburzenia krajowe w nowszych czasach stały się powodem rozprzężenia tu karności kościelnej; arcybiskup Raymund Cesans von Torres miał wzbronione wykonywanie swych czynności. — 33. Biskupstwo Guyana, w Ameryce południowej, w państwie Venezuela. Składa je prowincyja Orenoco, która bierze nazwę od rzeki tego imienia. Liczba katolików, po obu brzegach rzeki Orenoco rozrzuconych wynosi do 150,000 Biskup tej dyjecezyi mieszka w mieście ś. Tomasza, które się inaczej Angostura nazywa i liczy do 9,000 wiernych. — 34. Apostolski wikaryjat Georgstown. W osadach angielskich w Ameryce północnej, bardzo mało było posługi duchownej; w roku wiec 1837 Ojciec święty mianował wikaryjuszem apostolskim dla tych osad, Wilhelma Clanęy; już w r. 1845 było w nich przeszło 10,000 katolików. Stołecznem miastem wikaryjatu jest miasto Georgstown, które liczy 20.000 mieszkańców, a 1,000 katolików. — 35. Biskupstwo Guayaquil, założone w r. 1838; leży w Południowej Ameryce, w państwie Ecuador, ma rozległości 700 mil □. Liczy 100,000 wiernych, a miasto biskupie 20,000. Pierwszym tej dyjecezyi biskupem był Franciszek Xawery de Garaycoa, urodzony w r. 1775. — 36. Biskupstwo Halifax, erygowane przez papieża Grzegorza XVI z wikaryjatu apostolskiego Nowej Szkocyi. Półwysep ten ma 670 mil Q. Dyjecezyja w r. 1845 liczyła 70,000 katolików, 8,000 w stolicy biskupiej i była obsługiwana przez 30 kapłanów.— 37. Biskupstwo Hartfort, w Ameryce Północnej, niedawno założone, obejmuje dziś stan Connecticut. Jego obszerność i prędkie pomnażanie się katolików w miastach, które przed kilką laty zaledwie po kilka rodzin liczyły, były powodem jego ustanowienia. Pierwszym biskupem tej dyjecezyi jest Tyler, który pomiędzy 400.000 ludu mieszkającego w jego dyjecezyi, liczy do 10.000 chrześcijan katolików. — 38) Biskupstwo Hawanna, na wyspie Kuba; dyjecezyja ta należy do większych pod względem ludności, bo liczy 600.000 katolików; przeszło 100 parafij i 300 kapłanów. Tak mała liczba kapłanów, przy najlepszych nawet chęciach, nie może wszystkim należycie usłużyć. Hawanna w nowszych czasach została pozbawioną usług zakonów: zaledwie bowiem kilku Dominikanom dozwolono pozostać i niektóre miejsca w uniwersytecie zatrzymać. Wspaniały kościół katedralny ściąga do siebie po-
