180,000. W zaprowadzeniu tu religii chrześcijańskiej, szczególniejsze zasługi położyli Jezuici. W drugim zaraz roku po wybudowaniu tego miasta (1549 r.), osiadło ich tu 10, a w r. 1740 było już 300. Kościół w Bahii niegdyś Jezuitów, a dzisiaj katedralny, wspaniałością swoją prawie wszystkie kościoły przechodzi. — 5. Arcybiskupstwa Baltimoru. Miasto Baltimore w r. 1788 przez Piusa VI wyniesione na stolicę biskupią, a w 1808 r. na metropoliję, otrzymało 4 sufraganów, a po odbyciu synodu prowincyjalnego w r. 1843 i po zatwierdzeniu go otrzymało ich 21. Dyjecezyja Baltimoru liczy 670 mil □ rozległości. Obejmuje prowincyje: Maryland i Kolumbiję. Liczy do 100,000 katolików, 59 kościołów i 26 stacyj, 80 kapłanów, 5 duchownych instytutów. — 6. Biskupstwo Bostonu. Biskupstwo to należące do Stanów Zjednoczonych, powstało w r. 1808; obejmuje pięć stanów: Maine, New Hampshire, Massachusets, Rhode-Is-land i Vermont. Pomimo wielkich przeszkód, religija katolicka uczyniła tu znaczne postępy: dzisiaj liczy 70.000 wiernych. Stolica biskupia na 90,000 mieszkańców, ma 24,000 katolików: w dyjecezyi jest 32 kościołów, 15 stacyj, 37 kapłanów i 1 duchowny instytut. — 7. Biskupstwo Buenos Ayres. Założone w r. 1620, liczy do 600,000 wiernych, z których w stolicy biskupiej znajduje się 90,000. — 8. Biskupstwo Kalifornii. Kalifornija należała dawniej do dyjecezyi Sonora, ale w r. 1840 Grzegorz XVI papież założył w niej nową dyjecezyję i pierwszym jej biskupem został Franciszek Garcia Diego zakonu ś. Franciszka. Dzisiaj liczy ona do 100,000 wiernych. — 9. Biskupstwo Kartageny (Carthagena in Indiis). W północnej stronie Ameryki południowej, w państwie Nowej Granady, nad morzem Karaibskiem, portowe miasto Kartage-na, założone w r. 1553 przez D. Pedro de Herradia, jest stolicą katolickiego biskupa. Było widownią chrześcijańskiej miłości bliźniego, posuniętej do najwyższego stopnia, przez Piotra Klawera, kapłana z Towarzystwa Jezusowego, który się zawsze podpisywał Apostołem Murzynów, i im służył przez lat czterdzieści. Oczekiwał nad morzem w czasie oznaczonym na ich przybycie: słabych wyprowadzał z okrętu, odwoził na miejsca wskazane; wszystkim obmyślał pożywienie, okrycie, mieszkanie, odwiedzał ich w dzień, pocieszał, nauczał prawd wiary chrześcijańskiej i blizko milijona ochrzcił; za to też w r. 1851 policzony został w poczet Błogosławionych. Dyjecezyja ta liczy do 200,000 wiernych, a miasto Kartagena 20,000. Kartagena jest sufraganiją arcybiskupstwa Bogota.— 10. Apostolska prefektura Cayenne albo Francuzka Guyana, obejmująca osady francuzkie w Południowej Ameryce, rozciąga się na 1,400 mil W r. 1845 liczyła ludności do 30,000, pomiędzy którą połowa jest religii katolickiej. Stolica biskupia ma 3,000 katolików. — 11. Arcybiskupstwa Charcas albo La Plata (w Boliwii). Miasto La Plata budowane w 1535. a w 1553 r. przez Pawła III papieża uczynione stolicą biskupią. W r 1605 podniesione na metropoliję liczy 300,000 katolików, a stolica do 30,000. — 12. Biskupstwo Chicago, w Ameryce Północnej, w Stanach Zjednoczonych, w stanie Illinois, który ma 1,500 mil Dawniej kraj ten należał w części do dyjecezyi Vincennes, a w części ś. Ludwika. W roku 1843 otrzymał oddzielnego biskupa; liczy katolików około 30,000, a stolica biskupia 10,000. Pierwszym biskupem tej nowej dyjecezyi był Quarter, przedtem proboszcz w Nowym-Jorku. — 13. Biskupstwo Cincinnati. Kiedy Edward Fenwik Dominikan przybył do tego kraju, znalazł na pięknych brzegach rzeki Ohio 70 osób religii chrześcijańskiej; a dzisiaj biskupstwo to założone r. 1800, liczy 70 kościołów, 50 innych stacyj, 67 kapłanów, dwa duchowne zakłady i do 70,000 katolików. — 14. Biskupstwo Comayagua, założone w r. 1530, stolica biskupia była dawniej w Truxillo. Obejmuje dzisiaj
