a już o parę mil od nich stają się spławnemi. Otóż z tych rzek jedne płyną do morza Antylskiego i do zatoki Paria, inne znów wpadają do Orenoku i do ogromnej Dety ujściami jego utworzonej. To zjawisko, które na pierwszy rzut oka zdaje się zaprzeczać wszystkim uznanym zasadom geografii fizycznej, tłómaczy się geognostyczną formacyją tego kraju. Do wielkiej owej wyniosłości w samym środku Llanosów przytykają bowiem niektóre inne wyniosłości drugorzędne, których miedze poprzerzynane są tylomaż rzekami i których powierzchnia po większej części składa się z gruntu piaszczystego, porosłego wysokiemi trawami Sawannów. Otóż w czasie zimy, deszcze przez te piaski przesiąkają aż do warstwy gliniastej, które nie przepuszczając ich, koncentrują na sobie niezmierne massy wodne, a te znów torują sobie drogę i tworzą wszędzie strumyki, które ciągle podsycane w dolinach, wnet stają się rzekami i rozchodzą w rozmaitych kierunkach. Stanąwszy w duchu w pośród tej niezmiernej okolicy hydrograficznej i wyobrażając sobie ogromną sieć jej rzek niezliczonych, możnaby pomyśleć, że się ma przed oczami ostatnią fazę olbrzymiego wód rozlewu. Podobny stosunek zachodzi także w odpowiedniej okolicy środkowej wyniosłości północno-amerykańskiej, z której otrzymują swe wody Mississipi, oraz jeziora Kanadyjskie i Hudsońskie. Wyniosłość tę podsycają wilgotne wiatry atlantyckie i długie zimowe deszcze, których skalisty grunt wsiąkać w siebie nie może, lecz które gromadzą się wzdłuż owej powierzchni i w niższe zlewają się łożyska. Jezior stepowych, których w Azyi takie jest mnóstwo, Ameryka skutkiem swej architektoniki nie posiada prawie wcale; te zaś, które tu się znajdują, położone są po większej części na grzbiecie Kordyllerów, a największém i zarazem najsławniejszém z nich jest jezioro Titikaka czyli Chuquito. Podamy tu w krótkości obraz sieci hydrograficznej Nowego Świata; i tak w Ameryce Północnej wpadają do Morza Podbiegunowego rzeki: Mackenzie, biorąca źródło swoje pod 53° szerokości północnej, długa na mil geograficznych 225, do niej wpadają rzeki: Łosiów, Niewolników, Pokoju, Kamienna i Zielona Niedźwiedzia; rzeka Kopalni Miedzianych, wypływa pod 62° szerokości północnej, długości ma mil 45, przyjmuje w siebie rzekę Skalistą. Do Oceanu Atlantyckiego wpada rzeka Fraser, płynąca z pod 53° szerokości północnej, z rzeką boczną Thomsona; rzeki Kaledonija, Kolumbija z rzekami Lewis, Clarke, Multnoma, rzeki ś. Franciszka, ś. Filipa, Colorado (długa na mil 130), Sacramento i Rio Grandę, biorąco źródła pod 50° szerokości północnej. Do Oceanu Atlantyckiego rzeki Bobrów i Churchill, płynie z pod 55° szerokości północnej, przyjmuje w siebie rzekę Missisippi z jeziora Renów i ścieki jeziora Bobrów; rzeki Saskacziwon i Nelsońska (pod 50° szerokości północnej), do których wpadają południowe ścieki jeziora Bobrów, południowy Saskaczowan, Rzeka Czerwona Gołębi, i ścieki jeziora słonego; rzeki Hill Severn ze ściekiem jeziora Kotów i rzeka Albany; rzeka ś. Wawrzyńca, wypływa z pod 48° szerokości północnej, do niej wpadają jeziora Wyższe, Michigan, Hurońskie, Erie i Ontario, oraz rzeki Ukawos i Sorella; rzeki nadbrzeżne na wschód Alleganów: Johna, Connecticut, Hudsońska, Delaware, Susquehanna, Potomak, Jakóba, Roanoke, Sawanna Altamaka, ś. Jana, Alatama; rzeka Mississipi, długa ne mil 320, (źródło pod 48° szerokości północnej), z rzekami wpadającemi do niej Illinoa, Ohio (z rzeką boczną Tenessee), Missuri (z rzekami bocznemi Żółtą, Kamienną, Płaską, Kansas i Osage), Arkansas i Czerwoną; Rio del Norte (pod 42° szerokości półnoanej), przyjmuje w siebie rzeki Pueno, Couchos i Sabinas, długości ma mil 220; rzeki nadbrzeżne zatoki Mexykańskiej i Sabina, Trinidad, Brazos, Colorado de Texas, ś. Antoniego, ś. Józefa, Rio del Tigre, ś. Ferdynanda, Santander, Tampiko, Tabasko, Sumasinta, Rio Hondo, Balize, Rio Grande, Panta-
