Strona:PL Encyklopedyja powszechna 1860 T1.djvu/605

Z Wikiźródeł, wolnej biblioteki
Ta strona została przepisana.

z Kadyxu na okręcie admirała Ojeda, po 37 dniach podróży dostał się na stały ląd nowego świata, zwiedził cieśninę Paria, puścił się brzegiem lądu na parę set mil i powrócił szczęśliwie do Sewilli po 13 miesięcznej podróży. Ulegając namowom i obietnicom króla portugalskiego Emanuela, przedsięwziął dwie wyprawy do nowego świata: 10 Maja 1501 i 10 Maja 1503 r., lecz po śmierci Kolumba wstąpił do służby hiszpańskiej i zwiedził jeszcze kilka razy nową część świata, która od jego imienia przezwaną została Ameryką. Wszystkie te podróże odbywał Amerigo w charakterze Geografa i sternika okrętowego. Umarł w Sewilli 1510 roku. Król Emanuel rozkazał zawiesić w kościele katedralnym w Lizbonie szczątki okrętu, na którym on odbył ostatnią podróż do Ameryki. — Nie wszystkie okoliczności życia Ameriga znane są nam dokładnie. Mamy po nim mappę Ameryki, dziennik czterech podróży wydrukowany w języku łacińskim w Paryżu 1532 r., i listy na 24 stronnicach in 4-to wydane w Florencyi u Giovanni di Carlo da Pavia. Godną jest uwagi następująca okoliczność. Przez długi czas przypisywano samemu Wespucyjuszowi nazwanie nowego lądu od swego imienia, kładąc to na karb jego próżności, tymczasem sławny Humboldt w dziele: Kritische Untersuchnungen über die historische Entwiekelung der geographischen Kenntnisse der Neuen Welt, dowodzi, że nazwa Ameryki nadaną została nowej części świata nie przez Ameriga, lecz przez wydawcę niemieckiego Waldseemiillera, który zaproponował nazwę Ameryki dla uczczenia pamięci autora, dającego nam pierwszy dokładniejszy nieco opis tej krainy. Nazwę tę napotykamy po raz pierwszy na mappie dołączonej do dzieła Ptolemeusza, wydanego w Metz w 1522 r., później przyjęli ją wszyscy uczeni w Europie. Szczegóły o życiu Ameriga znaleść można w dwóch znanych dziełach: 1) Vita e lettere di Amerigo Vespucci, Florenzia 1745, Blandini; i 2) The life and voyages of Columbus, Irwinga.

Amerling (Fryderyk, urodzony w Wiedniu, jeden ze znakomitszych tegoczesnych portrecistów niemieckich; portrety jego uchwycone są z wielkiém życiem, w mocnych światłocieniach szeroko malowane, i najwięcej się zbliżają do sposobu malowania słynnego Lawrence (ob.), którego był uczniem. Studyja jego z natury bardzo są cenione, historyczne zaś obrazy słabe. W Warszawie są niektóre jego pędzla piękne portrety, jak np.: kasztelana Bielińskiego w galeryi wilanowskiej. A. L.

Amernice, gatunek ryb, używane za potrawę na stołach polskich dni postne.

Ameryja czyli Augusti castrum, starożytne i znaczne miasto w Umbryi, kolonizowane następnie przez cesarza Augusta; tu urodził się wsławiony przez obrońcę swojego Cycerona Roscyjusz Amerinus.

Ameryci, dynastyja arabska w Andaluzyi, powstała na gruzach monarchii Ommijadów. Ameryci pochodzili od sławnego Abu-Amer-Mohammed-Almanzora: panowali w Walencyi od 1031 r. do początku XII wieku.

Ameryk (Mateusz), ksiądz, był nauczycielem w domu Latalskich, pisał poezyje które umieszczał w różnych pismach wyszłych z drukarni w Lesznie i Baranowie. Między innemi wydał wiersz żałobny na śmierć Mikołaja hrabi z Łabiszyna Latalskiego, umieszczony w dziele Andrzeja Węgierskiego wydanem, pod tytułem: Politicus Christianus, Leszn 1632 r.

Ameryka (Geografija fizyczna). Ameryka, czwarta z kolei część świata, długością zajmowanej przestrzeni przewyższająca wszystkie inne, powierzchnią wszystkie prócz Azyi, jeden z trzech ogromnych kontynentów czyli lądów stałych kuli ziemskiej, Świat nowy, różni się od tych lądów kształtem, wyrazem i kie-