Strona:PL Encyklopedyja powszechna 1860 T1.djvu/586

Z Wikiźródeł, wolnej biblioteki
Ta strona została przepisana.

rozszerzył handel egipski na morza Śródziemnym. Pod 46 letniém jego panowaniem, Egipt zakwitł i najświetniejszego dostąpił rozwoju; nauki i sztuki podniosły się do nieznanej przedtém wysokości; wraz z jego śmiercią skończył się cały blask historyi egipskiej. Amazys właśnie umierał, kiedy otrzymał wiadomość, że ogromne wojska Persów pod Kambizesem i Polikratesem z Samos zbliżają się w celu podbicia Egiptu, a zaledwie Psammenit wstąpił na tron ojcowski, gdy rozpoczęła się walka, która położyła koniec niezależności Egipcyjan.

Ambaje, (z łacińskiego, ambages), mary, urojenia, przywidzenia, bałamuctwo, np. „Śmieszne sobie w głowie uprządłeś ambaje.“ Fr. Zabłocki (Zabobonnik komed.) „Co też za niedorzeczne pleciesz ambaje.“

Ambalaż (po francuzku: emballage), sztuka pakowania przedmiotów łatwemu zepsucia lub zniszczenia ulegających, tak iżby w czasie przewożenia z miejsca na miejsce na żadną szkodę narażonemi nie były. Ambalażem zowie się także samo opakowanie, którego ciężar przy wadze towaru stanowi jego tarę, gdy tymczasem sam towar bez ambalażu oznacza się wagą netto. Obie wagi, razem wzięte, czynią ogólną wagę brutto.

Ambaras z francuzkiego: embarras, kłopot, trudność, zawikłanie, pomieszanie; np.: „na te słowa, w taki mnie wprowadziły ambaras, że zapomniałem języka w gębie.“— „Ta sprawa tyle mi ambarasu robi, że trudno wypowiedzieć“ — „Szczęśliwie wyprowadziłeś mnie z ambarasu.“ Ztąd pochodzi słowo ambarassować, to jest ambarasu, kłopotu nabawić czyli przyczynić, i przymiotnik ambarasowany, zaambarasowany, zatrudniony, zakłopotany, interessami zajęty.

Ambargo (embargo), wyraz hiszpański, znaczy tyle co sekwestr, przyaresztowanie statków lub towarów, nakoniec przeszkodzenie handlowi lub wzbronienie go. Sama rzecz, równie jak wyraz, sięga czasów feodalnych, w których drobniejsze państwa, częstokroć między sobą będące w sporze, przed otwartym wybuchem wojny kładły ambargo na własność nieprzyjacielską w ich portach znajdującą się; kodex praw morskich, ułożony w XIV wieku w Katalonii, zupełnie już ten zwyczaj uświęca i powszechne mu przypisuje uznanie. Kiedy Kolumb odkrył Amerykę, sam radził Ferdynandowi i Izabelli, iżby kolonizacyję nowej ziemi oparli na zupełnem od niej wyłączeniu cudzoziemców; wszystko cokolwiek w portach tych stron znaleziono kiedykolwiek niehiszpańskiego, czyli to przedmiotem było, czy środkiem handlu, ulegało barbarzyńskiemu prawu ambargo, z którem poniekąd porównać można zwyczaj starożytnych Kartagińczyków, topiących obok towarów i samych cudzoziemców, którzy odważali się współzawodniczyć z handlem punickim. Od Hiszpanów przejęli ambargo najprzód Anglicy, daleko później Francuzi i inne narody; kładzie się ono na wszystkich statkach kupieckich, należących do poddanych, do obcych, do mocarstw neutralnych, do sprzymierzeńców i nieprzyjaciół: jedném słowem swobodnemi odeń są jedne tylko okręty wojenne. Jedyném jego prawem jest użyteczność: ambargo jest sprawiedliwém, skoro tylko wydaje się korzystném; ponieważ zaś służy wszystkim bez wyjątku, przeto wzajemność stanowi równość, a cała sprawiedliwość kodexu narodów na tém polega, iżby zobopólnie szkodziły sobie jak najwięcej. Panujący jedynie wyrzeka ambargo; w Wielkiej Brytanii przywilej ten jest w posiadaniu króla, którego proklamacyja w podobnym razie, ogłoszona wszakże jedynie w chwili grożącej wojny, posiada znaczenie billu parlamentu. W innych krajach, a mianowicie we Francyi, ambargo jest samo przez się następstwem prawa pokoju lub wojny; zresztą wszystkie kodexa morskie jednozgodnie zaliczają je do rzędu takich niebezpieczeństw morskich, jakiemi są: rozbicie okrętu, zabór korsarski i t. d. F. H. L.

Ambarkacyja, ogólna nazwa wszystkich statków wiosłowych, od największej