Strona:PL Encyklopedyja powszechna 1860 T1.djvu/570

Z Wikiźródeł, wolnej biblioteki
Ta strona została przepisana.

wszystkich powieści o rycerzach okrągłego stołu, pisanych za czasów Filipa Augusta (1180—1223). Piątą księgę zawierającą awantury Amadisa Esplandiana napisał podobno Garcias Ordones de Montalbo, poprawiacz dawnej edycyi. Szósta napisana przez Pelaga de Ribera, zawiera czyny rycerza Florissando; siódma nieznanego autora, i ósma F. Diaza, opisuje bohaterstwa Lionarta; dziewiąta i dziesiąta czyny Florisela, Amadisa greckiego i rycerza Anaxanta; jedenasta i dwunasta wyprawy rycerskie Rogela i Agezylausa, a trzynasta Sylwiusza de la Silva. Dalej idą tłómaczenia francuzkie, które począwszy od przekładu Mikołaja d'Herberay, pana des Essars (1540), przedłużają romans do 24 ksiąg, z których od 14 do 17-ej zawierają wyprawy Sfaramonta i Amadisa od gwiazdy, a 18 do 24 przygód innych potomków Amadisa gallijskiego i Amadisa trebizondzkiego. Niejednakiej wartości są różne części tego romansu, czy poematu. Pierwsze księgi są wspaniałym obrazem bohaterstwa i wierności, której nagrodą jest miłość, trochę nad miarę się udzielająca, ale zawsze skromna i nieourażająca dobrego smaku. Dalsze księgi nie mają już tej wartości estetycznej.

Amadoki, Amadoka, lud, góra, jezioro w Sarmacyi Ptolemeuszowej, wątpliwego położenia. Reichard w swoim Orbis antiąuus wskazuje na okolice wyższej Berezyny i Wilii, gdzie dotąd miasteczko Dokszyce. Przypominają się Amadoki od r. 460 przed, do 182 po Chr. Szafarzyk liczy plemię to między słowiańskiemi. Dr. C.

Amadori (Józef), spółczesny Porgory i Leona, jeden z najgenialniejszych kompozytorów dawniejszej szkoły rzymskiej, w śpiewie był uczniem sławnego Bernachi. Z dzieł jego pozostało nam wyborne oratoryjum: Il Martiro de St. Adriano, i kantata na sopran z towarzyszeniem generał-basu: Pria che giunge a godere.

Amaduzzi (Donat), kompozytor włoski, w XVII wieku, autor licznych motetów, które istnieją tylko w rzadkich dziś bardzo kopijach. — Amaduzzi (Jan Krzysztof), znakomity starożytnik i filolog włoski, ur. 1742 w Savignana, umarł 1792 r., od 1769 r. przebywał w Rzymie, gdzie był professorem języka greckiego. Papież Klemens XIV mianował go dyrektorem drukarni Propagandy. Z pomiędzy licznych jego pism najcelniejszemi są: Anecdota ex manuscriptit condicibus (Rzym 1773—1780; 4 tomy); Monumentu vetusta in hortis coelimontis et aedibus Matthejorum.

Amak (po duńsku: Amayer), wyspa na Sundzie, mająca 1 milę □ powierzchni, oddzielona od Zelandyi wazką cieśniną Kallebostrand, a połączona dwoma mostami, tak iż nawet na Amak stoi część samej Kopenhagi Caristiansham. Na tej wysepce najwięcej uprawiają jarzyny, zkąd otrzymała nazwę „ogrodu warzywnego stolicy.“ Amak liczy 6,500 mieszkańców, którzy po większej części są potomkami dwudziestu czterech rodzin, sprowadzonych przez Krystyjana II z okręgu Waleriand w Hollandyi północnej; po dziś dzień jeszcze zachowali oni ubiór i zwyczaje, nawet i język swoich przodków.— Główne miasteczko Dragoe ma 1,600 mieszkańców, najdzielniejszych w całej Danii marynarzy i pilotów. W r. 1850 urządzono tu kwarantannę.

Amakuki czyli Amaxiki, stolica wyspy Santa-Maura, ze stałym lądem Albanii połączona mostem, na pół mili długim. Amakuki ma dwie warownie: ś. Alexandra i ś. Maury, 6,000 mieszkańców i jest stolicą arcybiskupa greckiego i władz rządowych; wywozi oliwę, pomarańcze i rodzenki. Port jest bardzo płytki przystępny tylko dla mniejszych statków.

Amalaryjusz Fortunatus, arcybiskup trewirski od roku 810. Karol Wielki wyprawił go w roku następnym na opowiadanie ewangelii Sasom. Założył oni