Strona:PL Encyklopedyja powszechna 1860 T1.djvu/519

Z Wikiźródeł, wolnej biblioteki
Ta strona została przepisana.

Alnpecht (Jan), żył za czasów Zygmunta III, człowiek uczony, pisał wiersze łacińskie za jego życia drukowane. Skreślił Historyję Lwowa w języku także łacińskim, którą w tłómaczeniu Jana Bąkowskiego w Pamiętniku Lwowskim z r. 1816 wydano. Wyjątki tej historyi umieścił Bruin w dziele swém: De praecipuis totius unniversi urbibus,

Alpeke Dittlib, żył w XIII wieku, i napisał niemieckiemi wierszami Kronikę Inflant od czasów przybycia Niemców do tej krainy aż do roku 1296. Kronika ta wydrukowana została w Rydze w roku 1818, pod tytułem: Fragment einer Urkunde der ältesten Livländischen Geschichte in Versen Riga 1817 roku, z przypisami i objaśnieniami wydawcy L. Bergmana. W wydaniu tém nie dostaje 1290 wierszy, które jednak później odkryte zostały w jednej kopii Alpekowej kroniki, znajdującej się teraz w Heidelbergu.

Aloch (Stefan), kanclerz księstwa austryjackiego, w 1453 był plenipotentem do układów małżeńskich między królem Kazimierzem Jagiellończykiem a Elżbieta; w roku zaś 1454 był świadkiem ich ślubu.

Alod, w prawie salickiem ma oznaczać, podług braci Grimm’ów, całkiem własne dobra. Maciejowski (Hist. prawodawstw słowiańskich. War., 1856 r. t. I, str. 528), przyznaje temu wyrazowi początek słowiański i mniema, że pierwotnie oznaczał tylko ruchomości, później zaś rozciągnięto go i do nieruchomości, przechodzących w spadku po kimkolwiek; nakoniec zaś wszelkie dobra wyłączną własność stanowiące, zaczęły się Alodem nazywać.

Aloeje czyli Ajreenny, uroczystość na cześć Cerery i Bachusa, obchodzone w Lipcu i Grudniu, podczas których pierwiastki żniwa i winobrania odnoszono do świątyni w Eleuzys. Pieśni śpiewane w tę uroczystość nazywały się Julije, czyli Demetralije.

Aloes, rodzaj roślin do rodziny lilijowatych należący, u Lineusza do sześcio-pręcikowych, jednosłupkowych. Kielich zrosłodziałkowy, rurkowaty, prawie walcowaty o 6 nie głębokich wcięciach; pręcików 6, przy nasadzie kielicha umieszczonych; blizna trzyklapkowa; owoc jest torebką trójgraniastą, trzykomórkową, w każdej komórce jest wiele nasion. Z powierzchowności aloesy są podobne do Agawy; liście mają grube, mięsiste, z nasady łodygi lub głąbika wyrastające; na głąbiku dosyć długim mieszczą się kwiaty w podłużny kłos ułożone. Liczne w tym rodzaju gatunki, rosną tylko w krajach gorących, a głównie na przylądku Dobrej nadziei i w Indyjach wschodnich. Kilka gatunków dla ozdobnych kwiatów utrzymuje się w cieplarniach, w których w skutku uprawy starannej, w rozliczne rozrodziły się odmiany. — Aloes, czyli sok aloesowy (Aloë), jest to sok gumo-żywiczny zsiadły, pochodzący z roślin należących do rodzaju aloë a szczególniej z aloe spicata i perfoliata. Otrzymują go wyciskając sok z rośliny, następnie pozostawiają w spoczynku na czas niejaki; płyn czysty zlewają i parują na cieple słoneczném; pozostałość również odparowują oddzielnie i ztąd otrzymują pośledniejszy gatunek, używany tylko w weterynaryi pod nazwiskiem aloesu końskiego (aloë cabalina). Także obcinając końce liści i zbierając sok wyciekający w naczyniach podstawionych, przez parowanie w cieple łagodnem, otrzymują aloes stały. Odróżniają trzy gatunki aloesu: pierwszy aloë saccotrina, tak zwany dla tego że go otrzymywano z Indyj wschodnich i wyspy Soccotora, ma zapach aromatyczny, koloru ciemno-brunatnego a sproszkowany żółto-złocistego; gatunek drugi wątrobowy (aloë hepatica), odznaczający się kolorem ciemno-czerwonym a w proszku ciemno-żółtym, najczęściej napotykany bywa w aptekach. Ostatni nakoniec gatunek koński, który jest bardzo zanieczyszczony. Obecnie aloes przychodzi do handlu z Ameryki, Bombaju i Przylądka Dobrej Nadziei. W medycynie ma wielo-