Strona:PL Encyklopedyja powszechna 1860 T1.djvu/500

Z Wikiźródeł, wolnej biblioteki
Ta strona została przepisana.

nia stosunku i zachowania go, aby osiągnąć żądane własności w stopie. W rzemiosłach i sztukach, różne przybierają nazwiska według części składowych i onych stosunku. Najdawniej znane są różne bronzy czyli spiże, to jest stopy miedzi i cyny, używane na oręże u starożytnych, na posągi i różne odlewy. Kruszec dzwonowy jest także spiżem. Z domieszania cynku do miedzi powstają, wedle zachodzącego stosunku w mieszaninie, mosiądze, tombaki; za dodaniem niklu tworzy się nowe srebro, biały kruszec i kruszec książęcy (prince-metal). Do stopów należy stop Darsefa z bizmutu, ołowiu i cyny, topliwy w wodzie wrzącej, czyli około 80 R. Lutowiny, t. j. cyna z ołowiem, używają się do spajania czyli lutowania, mianowicie miedzi i mosiądzu. Nie pomińmy materyjału drukarskiego, z którego odlewane są czcionki, a który składa się głównie z ołowiu i antymonu. Wreszcie i kruszce w monetach złotych i srebrnych są stopami, równie jak i bilion; w pierwszych dodaje się pewna część miedzi dla nadania twardości, a zatem trwałości w obiegu, w drugich, to jest wzdawkowej monecie srebrnej, dla pokrycia kosztu wybicia i uniknienia zbyt małej objętości pieniądza. H. Ł.

Allier, rzeka napływowa Ligiery, bierze początek z depart. Lozery, przepływa w kierunku północnym departamenta Haute-Loire, Puy-de-Dóme i Allier i wpada do Ligiery poniżej Nevers. Nazwany od rzeki tej depart Allier, w samym środku Francyi, ma rozległości około 130 mil □ i 350,000 mieszkańców. Klimat jego, z powodu wysokości położenia, stosunkowo dosyć jest ostry. Szóstą część prawie gruntu pokrywają lasy; w innych częściach, mieszkańcy uprawiają zboże i owoce wszelkiego rodzaju, a szczególniej wino, którego produkcyja roczna wynosi przecięciowo 30.000 hektolitrów. Z płodów kopalnych napotyka się tu: żelazo, węgiel kamienny i marmur. Przemysł mieszkańców zwrócił się najbardziej ku fabrykacyi wyrobów szklanych i glinianych, oraz ku garbarstwu i tkactwu. Stolicą departamentu jest miasto Moulins.

Allier (Ludwik), archeolog i numizmatyk francuzki, urodzony 1766 r. w Lyonie, w 1795 r. przez rząd republikański mianowany dyrektorem drukarni francuzkiej w Konstantynopolu, zwiedził ztąd Azyję mniejszą, Ateny i wyspy archipelagu i tu zaczął zbierać swój gabinet numizmatyczny, w którym to celu później jeszcze dwukrotnie zwiedził Egipt i Grecyję, a nawet przez Napoleona I, wysyłany był do różnych miast Wschodu jako wicekonsul. Gabinet jego obejmował przeszło 50CO sztuk najprzedniejszych monet, między innemi zapisany przezeń gabinetowi królewskiemu unikat: pieniądz złoty króla macedońskiego Perseusza. W ulubionym przedmiocie napisał kilka dzieł i rozpraw, jako to; Essai sur l'explication d’une tessere antique portant deux dates, et conjectures sur Verc de Berythe, en Phenicie (Paryż, 1820 r.); Notice sur la courtisane Sapho, nee a Eresos, dans l’ile de Lesbos (Paryż, 1822 r.). Umarł r. 1827; po śmierci jego kupili piękny jego gabinet wexlarze, od których zaledwie czwartą część udało się biblijotece królewskiej odkupić.

Allier (Antoni), rzeźbiarz francuzki i były deputowany, urodzony 1793 roku w Embrun, w departamencie Wyższych Pyrenejów. Ojciec jego, także deputowany, a początkowo płatnik jeneralny armii cesarskiej i przez czas jakiś podskarbi króla rzymskiego, przeznaczał go do zawodu wojskowego, w którym też w niedługim czasie doszedł stopnia kapitana dragonów gwardyi cesarskiej. Po wypadkach roku 1815, Allier, idąc za wrodzonemi skłonnościami artystycznemi, w kilku latach dopełnił początkowych studyjów, i jako rzeźbiarz występował ze swemi pracami na wystawach sztuk pięknych, począwszy od 1822 do 1835 roku. W trzy lata później umarł jego ojciec. Wyborcy departamentowi przenieśli swoje głosy na syna. Tym sposobem Allier jako deputowany brać musiał udział w rozpra-