Strona:PL Encyklopedyja powszechna 1860 T1.djvu/489

Z Wikiźródeł, wolnej biblioteki
Ta strona została przepisana.

kryto, że twarde mydło sodowe doskonale zatrzymuje alkohol amylowy, i że przez jednorazową z nim destylacyję, otrzymać można alkohol zupełnie czysty, nie posiadający przykrego zapachu. Lubo znaczna jest różnica w punkcie wrzenia wody i alkoholu, ponieważ jednak, jak wiemy, ten ostatni bardzo uporczywie zatrzymuje wodę, przez wielokrotnie nawet powtórzoną destyllacyję, nie można otrzymać alkoholu bezwodnego. Dla zabrania mu reszty wody potrzeba użyć wapna gryzącego (ob.); z niém alkohol czas niejaki zostawić, następnie destylować. — Alkohol metylowy (wyskok drzewny, spirytus drzewny) C₂ H₃HO₂  zawiera rodnik metyl C₂H₃ (ob.), jestto jeden z produktów suchej destyllacyi drzewa; jest płynem bezbarwnym, nader ciekłym, eterycznego zapachu, bardzo palącego smaku, C. goł. 0,79, który wrze w 61° C, miesza się we wszelkich stosunkach z wodą, alkoholem (zwyczajnym) i eterem, pali się łatwo, a wewnątrz przyjęty, sprawia podobne skutki jak alkohol zwyczajny. Używa się do podobnych celów jak ten ostatni, do palenia, werniksów i t. p. — Alkohol amylowy C₁₀ H₁₁HO₂ , (olejek fuzlowy, olejek swędny), zawiera rodnik amyl C₁₀ H₁₁ (ob.); nadaje nieprzyjemny zapach okowicie, szczególniej z kartofli wyrobionej. Jestto ciecz oleista, przykrego zapachu, ostrego i palącego smaku, C. g. 0,82, wrze w 132°C, działa trująco. Tworzy się w czasie fermentacyi z cukru.

Alkoholany. Według Graham’a są to sole zwykłe, w których alkohol zastępuje miejsce wody krystalizacji. Są to związki po większej części łatwo krystalizujące, lecz że je woda rozkłada, dla tego otrzymują się, przez zetknięcie soli bezwodnych z alkoholem bezwodnym, przyczem wywiązuje się nieco ciepła. W chemii organicznej alkoholanami zowiemy alkohole, w których metal najczęściej alkaliczny, zastępuje miejsce wodoru nie należącego do rodnika, np. alkoholan potasu będzie C₄ H₅KO₂  , w którym potass (K) zastępuje miejsce wodoru. T. C.

Alkoholometr (ob. Areometr).

Alkola. Wyraz używany przez Paracelsa na oznaczenie osadu ziemistego tworzącego się w moczu. W dawniejszej medycynie tak nazywano pleśniawki u dzieci.

Alkor. Gwiazda szóstej wielkości, znajdująca się w końcu ogona wielkiej niedźwiedzicy. Alkor jest wyraz arabski służący na oznaczenie osoby mającej wzrok bardzo bystry, ztąd zdaje się, iż przed wieki ta gwiazda tylko dla takich była widzialną, że zaś obecnie jest bardzo widzialną, należy więc zapewne do liczby gwiazd takich, których świetność się powiększa.

Al-Koran (ob. Koran).

Alkorno, Alkorono albo Chabarro. Tak nazywają korę grubą koloru czerwono-brunatnego, niewiadomo z jakiego drzewa pochodzącą (zapewne z Alchornea latifolia), sprowadzaną z Gujanny. Ma zapach nieprzyjemny, smak gorzki, ślinę farbuje na żółto. Poznano ją od r. 1814 jako środek lekarski w febrach przepuszczających. Bilz miał z niej otrzymać szczególny pierwiastek nazwany przez niego Alkornin, którego przecież później Geiger, Tromsdorff i inni otrzymać nie mogli.

Alkowa, w dawnych polskich dworach, tak nazywano framugę na łóżko, lub oddzielne sypialnie bez okna: wklęsłość w izbie, osłoniona oponą albo firankami lub drewnianym przepierzeniem. Wyraz przyswojony z hiszpańskiego, alcoba, a pochodzący od arabskiego el-kauf, namiot.

Alkuin (Alcuinus Flaccus), powiernik, nauczyciel i doradca Karola W., jeden z najuczeńszych mężów VIII wieku, urodził się 732 (5) r. w Yorku, a jak inni