ciu używa się zwykle do gotowania i ogrzewania na małą skalę np. tak zwanych maszynek do kawy i t. p. Ponieważ alkohol bezwodny w największem nawet zimnie, jakie zdołano sztuką otrzymać, wcale nie krzepnie, użyto go zatem do ciepłomierzów, służących do oznaczenia bardzo nizkich temperatur, w których rtęć (merkuryjusz) powszechnie na ciepłomierze używana, zamarza. Alkohol rozpuszcza bardzo wiele ciał, i dla tego tak w laboratoryjach, jako też w farmacyi i sztukach znajduje wiele zastosowań. Tynktury apteczne, wódki pachnące, są roztworami lub wyciągami rozmaitych ciał w alkoholu. Wiele lakierów szybkoschnących, werniksy, politury, są roztworami żywic w alkoholu. Starożytni Grecy i Rzymianie, którym sztuka destyllacyi znaną nie była, nie znali także alkoholu; prawdopodobnie alkohol czysty, z wodą tylko zmieszany, zaczęły wyrabiać północne ludy Europy; czasu jednakże, kiedy to nastąpiło, oznaczyć niepodobna. Obecnie alkohol otrzymuje się na wielką skalę w osobnych zakładach zwanych gorzelniami, przez fermentacyję (ob.) cukru owocowego, w skutek której tenże rozpada się na alkohol i kwas węglany, który jako gaz ze wzburzeniem z cieczy fermentującej uchodzi. Materyjałami, które w Europie powszechnie służą do wyrabiania alkoholu, są albo ciała zawierające cukier gotowy, jak buraki cukrowe, melass i t. p. albo też materyjały zawierające mączkę (ob.), jak różne gatunki zbóż, kartofle i t. p. Ponieważ jednak mączka, jako w wodzie nierozpuszczalna, nie może przejść w fermentacyję, należy ją zatém zamienić na cukier, i ten dopiero poddać fermentacyi. Przemiana mączki w cukier dokonywa się przez działanie, zwane zacieraniem; w niej materyjały takie jak zboża ześrutowane, kartofle zaś ugotowane, rozgniecione i roztarte, mieszają się jak najdokładniej z właściwą ilością wody i słodu, a następnie za pomocą wody wrzącej lub pary, doprowadzają do temperatury około 50° R. w której mączka przez działanie tak zwanego diastazu (ob.), materyi azotowej skiełkowanego jęczmienia, czyli słodu, najłatwiej się zamienia na cukier. Przemiana ta nie nagle się odbywa, dla tego massę zwaną zacierem, zostawia się na pewien czas w spokojności, następnie wystudzi-wszy ją szybko w płaskich naczyniach zwanych chłodnicami, dodaje się drożdży i w kadzi poddaje fermentacyi. W skutek właściwego działania drożdży, cukier, rozpada się na alkohol, który w cieczy zwanej teraz robotą, pozostaje, i kwas węglany, który jako gaz ze wzburzeniem uchodzi; co właśnie nazywają robieniem, czyli fermentacyją. Po ukończeniu fermentacyi mamy już w robocie wyfermentowanej wyrobiony alkohol, należy go tylko oddzielić od wody, łupin i innych części z któremi jest zmieszany, co uskutecznia się najczęściej w aparatach zwanych destylacyjnemi (ob.), a czynność zowie się destylacyją (ob.); odbywa się zaś na zasadzie większej lotności alkoholu niż wody. Z wspomnionej mieszaniny, za jej ogrzaniem do wrzenia, alkohol jako lotniejszy, prędzej zamieni sie w parę niż woda, która wszakże współcześnie z nim ulatywać będzie, lecz w oddzielnych na to przeznaczonych częściach aparatu (talerze) skrapla się; alkohol zaś jako lotniejszy dalej przechodzi w stanie pary, która ostatecznie skrapla się w oziębiaczu, chłodzonym zewnętrznie zimną wodą. Tym sposobem otrzymany surowy produkt, zwany u nas okowitą (ob.), już może być przedmiotem handlu, a rozwolniony używa się jako wódka zwana prostą, która zawiera od 50 do 52 cz. na sto czystego alkoholu; na lepsze jednak gatunki wódki musi być oczyszczony w destylarniach od innych nieprzyjemnego zapachu alkoholów, współcześnie z nim w fermentacyi utworzonych; mianowicie od tak zwanego olejku fuzlowego, który jest alkoholem amylowym; i innych jeszcze ciał. Oczyszczenie najczęściej następuje przez działanie węgla drzewnego, grubo sproszkowanego, i powtórzoną kilkakrotnie destyllacyję. Niedawno dopiero od-
