Strona:PL Encyklopedyja powszechna 1860 T1.djvu/473

Z Wikiźródeł, wolnej biblioteki
Ta strona została przepisana.

Ali-Szin (Nisam Elhak Waddin Emir), znakomity mąż stanu i poeta perski, żył w XV wieku, na dworze sułtana Czagatajskiego Abul Kanem Babor Behadura, później w Samarkandzie wyłącznie poświęcał się pracom literackim. Pod sułtatanem Hussejnem Mirzą w Korassanie został pierwszym wezyrem; w Heracie założył meczet, akademije, klasztor, szpital, łazienki i t. d., budował drogi publiczne z karawanserajami (oberżami), wspierał rzeźbiarzy, malarzy, poetów i mówców, nareszcie po długoletniém, chwalebném piastowaniu władzy złożył ją i udał się na wieś. Najważniejszemi z dzieł jego, w narzeczach perskiem i turecko-czagatajskiem są: Meczales ennefais, t. j. wyborne towarzystwa, historyją poetów czagatajskich; Arusi Turki, prozodyja turecka; Dywan perski z 6000 dystychów i t. d. Anglik Jones kilka jego poezyj przełożył na język angielski.

Alians, (ob. Przymierze).

Alians Święty, (ob. Przymierze święte).

Alians, gra w karty we Francyi używana, do której wchodzą 4 osoby, mające każda po kart 12; z czterech kart pozostałych jedna wyświęca się na kozerę, a trzy zostają zakryte. Siedm lew stanowią wygraną; zadeklarować je może gracz będący na ręku, jako solo, wówczas zaś inni współgrający, jeżeli sądzą, iż mają dość dobre karty, zapowiadają opór (résistance), to co w grze preferansowej nazywa się pomaganą. Najstarszemi kartami w kolorach czerwonych są dziewiątki, w czarnych trójki.

Alias (po łacinie: czyli), wyraz używany często w mowie potocznej, dawniej nawet w języku piśmiennym.

Alibaud (Ludwik), znany z zamachu na życie Ludwika Filipa, króla Francuzów. Alibaud w 18 roku życia, zaciągnął się jako ochotnik do wojska francuzkiego, został kapralem, potem furyjerem, lecz już w 1834 r. za jakieś przestępstwo w Strassburgu, pozbawionym został stopnia i wydalonym z Armii. Alibaud udał się do Barcelony i Perpignan, ale w dwa lata później powrócił do Paryża z zamiarem targnięcia się na życie osoby monarszej. W dniu 25 Czerwca 1836 roku, w chwili kiedy Ludwik Filip wyjeżdżając z pałacu Tuileries, kłaniał się gwardyi narodowej, która przed nim broń prezentowała, Alibaud strzelił do króla i chybił. Uwięziony i osądzony na śmierć, gilotynowanym był w dniu 11 Lipca 1836 roku.

Alibert (Jan Ludwik, Baron), ur. w Villefranche (Aveyron), 1766 roku, um. w Paryżu 1837 r. Jeden z najznakomitszych lekarzy francuzkich tegowiecznych, lekarz nadworny królów: Ludwika XVIII i Karola X, Professor Terapii w szkole lekarskiej paryzkiej. Początkowo poświęcił się nauczaniu literatury, w jednym z zakładów duchownych, po zniesieniu którego, w 26 roku życia dopiero oddał się nauce lekarskiej, w której tak znakomicie później zasłynął. Pierwsze jego kroki na tej drodze były już krokami mistrza, bo będąc jeszcze uczniem złożył z najpilniejszemi swojemi współkolegami towarzystwo lekarskie współubiegania; wkrótce zaś po uzyskaniu stopnia doktora, mianowany został lekarzem szpitala ś. Ludwika, co dało mu sposobność do poznania gruntownego chorób skórnych, i następnie do napisania i wydania znakomitego dzieła z rycinami o tych chorobach, a co go do 300,000 franków kosztowało. Alibert zasłynął nie tylko jako wielki badacz i znawca w swojej sztuce, ale nadto jako znakomity pisarz, czego dowiódł szczególniej w dziele: Physiologie des Passions, a które mu zapewniło miejsce chlubne pomiędzy pisarzami współczesnemi. Zresztą do tych znakomitych przymiotów umysłu, łączył szlachetne usposobienia serca; z natury bowiem