Strona:PL Encyklopedyja powszechna 1860 T1.djvu/337

Z Wikiźródeł, wolnej biblioteki
Ta strona została przepisana.

orderu orła białego od roku 1738. Doszedłszy lat, poświęcił się służbie austryjackiej. Generałem kawaleryi mianowany przez Maryję Teressę dnia 26 Lutego 1763 r. Chorował wtedy na odrę w Wiedniu, poczem wyzdrowiawszy dostał generalstwo w Komornie z pensyją 30,000 zł. reń. w tymże roku. Połączył się następnie ściślejszemi węzłami rodzinnemi z domem rakuskim, w którym szukał i znalazł swoje postanowienie i przyszłość, ale to już było po śmierci ojca, w skutku której królewicze zostali jak wydziedziczone dzieci, gdy Saxonija była dla jednego, reszta zaś o sobie pamiętać musiała. Zaręczyny Albrychta w Wiedniu z arcyksiężniczką Maryją Krystyną, córką Maryi Teressy, a siostrą rodzoną Józefa II cesarza, dnia 2 Kwietnia 1766 roku. Ślub tamże dnia 8 Kwietnia tegoż roku. Krystyna miała wtedy lat 24, narodzoną będąc dnia 13 Maja 1742 roku. Królewicz widocznie żenił się dla chleba i znalazł go, został albowiem gubernatorem cz. wielkorządzcą węgierskim. Nadto wtenczas Cieszyn, miasto polskie na Szlązku podniesiono na stopień prawie udzielnego księztwa, i oddano Albrychtowi z Krystyną na własność, miała z nich iść nowa liniją książąt dziedzicznych cieszyńskich. Wjazd do Presburga obojga odbył się dnia 11 Kwietnia 1766 roku poczem zaraz nazajutrz powrócili do Wiednia. W czasie konfederacyi barskiej, książę roił sobie nadzieje, że z pomocą Austryi osiędzie na tronie polskim po Stanisławie Auguście, do niego też konfederaci westchnienie swoje kierowali, stolica generalności była nawet przez czas jakiś u niego, w Cieszynie. Austryja w istocie nie była daleką od tego, bo szło o wyposażenie tronem arcyksiężniczki. Głośno mówiono w generalności, że książę wkroczy do Polski z wojskiem austryjackiem na wsparcie konfederacyi. Austryja jednak stanowczego kroku się obawiała tym bardziej, źe były inne w domu saskim ambicyje, które wprzódy trzeba było zaspokoić. Z Węgier przeniósł się książę z żoną do Niderlandów austryjackich, czyli do Belgii. Arcyksiężna Krystyna mianowana tam wielkorządczynią, Albrycht przyniej współwielkorządzcą, było to poniekąd wynagrodzenie za niedoszłą koronę, gdyż w Belgii mieli oboje księztwo cieszyńscy pełnomocnictwa bardzo obszerne, prawie udzielność. Albrycht mianowany też został feldmarszałkiem rzeszy niemieckiej. Siedział w Niderlandach aż do samej rewolucyi, która oderwała te kraje od cesarstwa. Mieszkał zwykle w Bruxelli. W skutku rewolucyi wyjechał do Wiednia, po uśmierzeniu zaś jej wrócił na chwilę do Bruxelli. Potem wziął czynny udział w wojnie sprzymierzonych przeciwko Francyi. Dowodził wojskiem oblegającem miasto Lille od dnia 21 Września do 10 Października 1792 roku, ale gdy najprzód sam książę a potem Beaulieu rozbity został pod Jemappes dnia 6 Listopada, musiał Belgiją zupełnie opuścić i ustąpić jej Dumourier'owi. W ciągu następnej wojny, dla starości opuścił nawet i czynną służbę i zwykle przesiadywał w Wiedniu. Tułał się tedy książę na starość. Żona mu umarła dnia 24 Czerwca 1798 roku i niepozostawiła żadnego potomstwa, wiec i dyuastyja cieszyńska przepadła. Sam królewic długo jeszcze żył i dziewięćdziesięcioletni blisko, dopiero dnia 11 Lutego 1822 roku zakończył życie w Wiedniu. Słusznie może być uważany za księcia dynastyi habsburgsko-lotaryngskiej. Całe jego życie poświęcone było Austryi, wszelkie sympatyje były za Austryja. Miał ogromne dochody, i robił z nich piękny użytek ale dla Austryi. Tak np. zbierał galeryję najpierwszych malarzy szkoły włoskiej, niderlandzkiej i niemieckiej, tudzież ryciny i sztychy. Ze zbiorów swoich ustanowił przed śmiercią rodzaj majoratu, który zapisał arcyksięciu Karolowi. Przedmieście wiedeńskie Mariahilf, Albertowi jest winno wspaniały wodociąg, który budował, a niedokończywszy go sam, testamentem osobną summę zapisał na dalszą budowę. Galeryja obrazów księcia jest sławną w dziejach sztuki, dała albowiem powód Forsterowi