Strona:PL Encyklopedyja powszechna 1860 T1.djvu/310

Z Wikiźródeł, wolnej biblioteki
Ta strona została przepisana.

pod opiekę Karola V, przedstawiając w tym celu za pośrednika Andrzeja Doria, swego protektora. Republikanie radę tę poczytali Alamanniemu za zdradę i zmusili go do opuszczenia kraju. Na flocie Dorii odpłynął do Hiszpanii, a gdy za powrotem nie pozwolono mu we Florencyi przebywać, schronił się do Francyi, na dwór Franciszka I, u którego do takiego przyszedł poważania, iż po zawarciu pokoju w Crespy r. 1344, król mianował go swoim ambasadorem na dworze Karola V. Henryk II równém zaufaniem zaszczyczał Alamanni’ego, używając go do różnych spraw dyplomatycznych. Alamanni umarł w Amboise r. 1546. Najznakomitszém jego dziełem jest poemat dydaktyczny: La coltivazione (Par. 1546 ost. edyc. Florencyja 1830). Poemat bohaterski w 24 pieśniach: Girone il Cortese opracowany jest na wzór staro-francuzkiego poematu. Drugą jego epopeję, także w 24 pieśniach p. t.: L’Avarchide, której treścią jest oblężenie miasta Bourges (Avaricum), uważać należy, jako dość nieszczęśliwe naśladowanie Homera. Alamanni wydał różne swe pisma w 2 tomach, p. t.: Opere toscane, Lyon 1532; napisał komedyję Flora, zaś Antygonę naśladował podług Sofoklesa. Jego Epigrammi toscani w swoim czasie wiele narobiły wrzawy. W ogóle pisma Alamanni’ego odznaczają się lekkością, jasnością i poprawnością stylu, za to brak im siły i poetycznego polotu. Alamanni pierwszy z Włochów (jeśli nie Trissino), używać zaczął wierszów białych, czego wszakże Włosi nie zwykli mu liczyć za zasługę.

Alambi, herbu Rubiesz, dom szlachecki polski, osiadły w województwie Mińskiém.

Alamir, książę Tarsu, żył w IX wieku po nar. Chryst. i częste prowadził wojny z cesarstwem greckiem, nakoniec przez Andrzeja Scytę, namiestnika prowincyj wschodnich, został pobity, wzięty do niewoli i ścięty.

Alamoda, nietylko elegancyję oznaczała i stosowanie się do mody, ale był to szczególny rodzaj sukni kobiet polskich, na początku XVII wieku, zwykle robionych z aksamitu czarnego.

A la mort, gra wniesiona do Polski w końcu XVIII wieku przez emigrantów francuzkich, ztąd nazwana, że kto przegrał umówioną kwotę, mówiono o nim: il est mort i z gry wychodził, czekając nowego jej rozpoczęcia. Na Litwie zwano ją kurkiem.

Alan jest autorem listu, zawierającego wiadomość o napadzie Szwedów na Kraków w r. 1656, zamieszczonego w Starożytnościach polskich, A. Grabowskiego, Krak. 1840, t. I, stron. 355—358. Tytuł jego: List O. Alana lektora i wikarego konwentu krakowskiego, do O. Mateusza Borowickiego przeora.

Aland (D. G.) napisał: De imperii erga Poloniam auctoritate, Lipsk 1752.

Alandus (Jan), rodem ze Lwowa, w 29 roku życia wstąpił do zakonu jezuitów 1590, w Jarosławiu i w innych kollegijach uczył retoryki, w Połocku, Rydze i Nieświeżu, był przez lat wiele pomocnikiem magistra nowicyjatu. Mikołaj Krzysztof, książę Radziwiłł, zwany Sierotka, wezwał go za swego spowiednika, na jego radach w sprawach domowych i publicznych polegał. Kochał go jak przyjaciela, szanował jak ojca, wychowanie mu synów swoich powierzył. Alandus umarł w sędziwym wieku 1641 roku. Zostawił dzieła: 1) Cuda śś. Aniołów bożych w kościele ś. Michała w Nieświeżu, Wilno 1630. 2) Soliloquia S. Augustini, na język polski przełożył i pod imieniem Tryzny wydał. 3) Pamiątka Mikołajowi Radziwiłłowi, Wilno 1617. 4) Devotio hebdomadaria ad S. Michaelem, Wilno, 1630 po polsku i po łacinie. 5) Żywot księcia Mikołaja Radziwiłła fundatora jezuitów z łacińskiego na polski język przełożył.

Alandzkie wyspy (po szwedzku Oe-land, po fińsku Agwenan-Maa, t. j.