ślone. Martyrologium rzymskie kładzie ich zgon na dzień 8 Lipca, nie mówiąc nic więcej. L. R.
Akwileja czyli Aglar, za czasów rzymskich handlowe miasto nad Adryjatykiem, w dzisiejszej Illiryi, obwarowane roku 168 po narodzeniu Chr. przez cesarza Marka Aureliusza. Było ono przedpiersiem Rzymu przeciwko napadom barbarzyńców i z powodu bogactwa swego nosiło nazwę: Roma secunda. Później Akwileja została siedliskiem patryjarchy, którego dyjecezyję podzielono r. 1750 na arcybiskupstwa Udiny i Goricy. Roku 452 Attyla zdobył i zburzył to miasto, a mieszkańcy schronili się na wyspy, gdzie następnie zbudowano Wenecyją. W latach 381, 558, 698 i 1184 odbywano tu sobory. Obecnie Akwileja jest majem miasteczkiem, liczącém około 1,500 mieszkańców i bogatém w starożytności rzymskie, które licznych sprowadzają tam podróżników.
Akwilon, minister Boreasza, króla wiatrów i Orycyi w Tracyi; oślepił Fineasa, syna Agenora, króla Fenicyi, za to, że tenże wyłupił oczy własnym swym synom, Plexippowi i Pandionowi.
Akwin (ob. Tomasz z Akwinu, święty).
Akwizgran, (po francuzku Aix-la-Chapelle, po niemiecku Aachen), stolica okręgu tegoż nazwiska w pruskiej prowincyi nadreńskiej, nad rzeczką Wurmą, liczy około 50,000 mieszkańców, pomiędzy któremi 2,000 protestantów i 300 żydów. Miasto posiada mnóstwo kościołów, gimnazyjum, szkoły rękodzieł, handlu i budownictwa, tudzież ozdobny bardzo teatr. Przedmiotem przemysłu mieszkańców tego miasta jest szczególniej fabrykacyja igieł i szpilek, chustek i kortów, dorównywających w dobroci angielskim. Jako główna stacyja belgijsko-reńskiej drogi żelaznej, Akwizgran waźném jest ogniskiem handlu pruskiego. — Ze starożytnym tym grodem łączy się wiele bardzo wspomnień historycznych. Przytaczany już za Pepina, zawdzięczał on dawną swą świetność Karolowi W. którego grób w nim się znajduje. Karol przebudował tu pałac i kaplicę, w której Pepin już r. 765 obchodził święta Bożego narodzenia. Zwaliska pałacu posłużyły później do budowy ratusza, kaplica zaś stała się podstawą dziś jeszcze istniejącej starożytnej katedry, mającej wewnątrz kształt ośmioboku, w którego środku kamień z napisem: „Carolo Magno“ pokrywa grób Karola Wielkiego. Gdy roku 1000 cesarz Otto III grobowiec ten otworzył, znalazł zwłoki Karola doskonale jeszcze zachowane, usadowione w krześle marmurowem, w ornacie z berłem w ręku, i ewangeliją na kolanach i zawieszoną koło bioder torbą pielgrzymską. Fryderyk II r. 1215 kazał zwłoki te pomieścić w kosztownej skrzyni, w której aż dotąd się przechowują. Wzmiankowane krzesło marmurowe, wyłożone później zło-temi płytami, służyło aż do r. 1558 za siedzenie nowo-koronowanym cesarzom; insygnia państwa r. 1795 przeniesiono do Wiednia. W ratuszu stojącym na rynku mieści się olbrzymia sala koronacyjna, w której 37 cesarzy niemieckich i 11 ce-sarzowych zostało ukoronowanych. Ściany jej pokrywają freski, przedstawiające sceny z życia Karola Wielkiego. Przed ratuszem stoi wodotrysk, z bronzowym posągiem tego władzcy. W kościele Franciszkanów znajduje się: przepyszne zdjęcie z krzyża Zbawiciela (Rubensa); w kościele ś. Michała: złożenie do grobu Zbawiciela (Honthorsta). O wiorstę od Akwizgranu położony jest zamek Frankenburg, ulubione i obfite w podania miejsce pobytu Karola Wielkiego. Samo już nazwisko Akwizgran, wskazuje pochodzenie jego rzymskie; francuzkie miano Aix-la-Cha-pelle pochodzi zapewne od kaplicy cesarskiego pałacu. Karol Wielki nadał temu miastu znakomite przywileje, a w Wiekach Średnich liczyło ono przeszło 100,000 mieszkańców. W murach jego odbyto 17 walnych zborów Rzeszy i 11 soborów prowincyjonalnych. Przeniesienie w r. 1531 miejsca koronacyi cesarzów do
