Strona:PL Encyklopedyja powszechna 1860 T1.djvu/262

Z Wikiźródeł, wolnej biblioteki
Ta strona została przepisana.

zywają je morskiemi pokrzywami, a nawet polską nazwę od tej własności Akalefom nadano. Wiele także zwierząt tej klassy wydaje podczas nocy światło fosforyczne, co sprawia przyjemny widok na morzu.

Akamas czyli Athamas, syn Tezeusza i Fedry, jeden z wodzów greckich, przy oblężeniu Troji, wysłany wraz z Dyjomedem po Helenę, rozkochał się w Laodycei, córce Pryjama, i z nią miał syna Munita, wychowanego przez jego babkę Etrę. Kiedy następnie wraz z innemi wyszedłszy z konia drewnianego, miał udział w rzezi Trojańczyków, poznał Etrę i swego syna Munita, których ocalił od śmierci. Później wróciwszy do Aten, dał początek Akamantydom, jednemu z dziesięciu pokoleń tego miasta. — Akamas, syn Antanara, waleczny Trojańczyk, poległ przeszyty strzałą Greka Meriona.

Akan-Burłuk, rzeka w stepie Kirgiz-kajsackim, bierze początek o 95 wiorst na południo-zachód od Kokczetowskiego prykazu, z jeziora Jachszy-Jangiz-tau, przepływa na zachód około 18 mil krętym biegiem i wpada do rzeki Iszym, z prawej strony. Dolina Akan-Burłuku jest dość obszerna, obfituje w dobre pastwiska i dostarcza dla bydła koczujących Kirgizów dostatecznej ilości trawy.

Akar, silna forteca turecka i sandżak w Kurdystanie, ma 1,200 domów, zbudowana jest w kształcie pięciokąta i leży na południo-zachód góry Akora, o dwie doby od ruin Niniwy.

Akara, (ob. Akar).

Akarnanija, prowincyja starożytnej Grecyi, oddzielona na północ od Epiru zatoką Ambracyjską, na wschód od Etolii rzeką Achelous (dziś Aspropotamos), na zachód zaś i południe oblana morzem Jońskiém. Kraj ten otrzymał swe nazwisko od Akarnana, syna Alkmeona z Argos, który za czasów wojny trojańskiej sprowadził tu nowych osiedleńców z Argos. Akarnańczycy, w połączeniu z innemi plemionami greckiemi, toczyli częste walki z sąsiedniemi Etolami, a nawet z samemi Rzymianami. Obecnie jest jedną z czterech eparchij etolskich w królestwie nowo-greckiém. Kraj leśny i górzysty, mało zamieszkany i uprawny. Główniejsze miasta są: stolica Amfilochikon czyli Agros, port Wonica, Lutraki i Trigardon przy ujściu rzeki Aspropotamos.

Akastus, syn Pelijasza i Anaxibii, jeden z Argonautów i uczestnik łowów kaledońskich. Kiedy po wyprawie Argonautów (ob.) córki Pelijasza, zabiły ojca przez zdradę Medei (ob.), Akastus wypędził ją i Jazona z Jolkos, ogłosił się tamże królem, i na cześć ojca ustanowił szeroko wsławione igrzyska pogrzebowe.

Akasz, w filozofii indyjskiej jeden z pięciu pierwiastków rzeczy (mniej więcej to samo, co eter u Greków), który, zapełniając przestrzeń, za pomocą coraz większego zgęszczenia przechodzi w inne żywioły, powietrze, ogień, wodę i ziemię, i zarazem jest głównym pośrednikiem głosu.

Akatalektyczny (z greckiego), dokładny, zupełny, jak np. wiersz akatalektyczny, to jest taki, w którym w zupełności mieszczą się wszystkie miary czyli stopy, z których powinien być złożony; w razie przeciwnym wiersz zowie się katalektycznym.

Akatalepsyja (z greckiego), niepojętość, niedościgalność, tak platoński filozof Arcezylaus, nazwał niemożność przedstawiania pojęć przedmiotowoc, żyli bezwzględnie prawdziwych o rzeczach przedstawionych, zaprzeczając tém samem, wbrew twierdzeniu stoików, wielkim cechom różnicowym między pojęciami subiektywnie, a objektywnie (względnie, warunkowo a bezwzględnie) prawdziwemi. w Psychologii Akatalepsyja znaczy niemożność pojmowania, anormalny stan mózgu i władz umysłowych. — W medycynie przez analogiję nazwano stan choro-