Strona:PL Encyklopedyja powszechna 1860 T1.djvu/261

Z Wikiźródeł, wolnej biblioteki
Ta strona została przepisana.

Akademus, Ateńczyk, ojczyźnie swojej, niszczonej przez Kastora i Polluxa(ob.) wielką przez to wyrządził przysługę, że naprowadził ich na ślad przechowywanej przez Tezeusza Heleny, ich siostry, za co Grecy posiadłość jego, akademije, czcili jako miejsce poświęcone.

Akadyja (ob. Nowa Szkocyja).

Akafist, z greckiego, znaczy ,,niesiedzący:“ tak się nazywa w Kościele greckim nabożeństwo na cześć Bogarodzicy, odbywane dawniej w nocy, stojąc, a ustanowione na pamiątkę trzykrotnego oswobodzenia Carogrodu od nieprzyjaciół. Są także Akafisty ułożone na cześć imienia Jezus. Śliczne i rzewne te śpiewy brzmiały po kościołach grecko-unickich, zwłaszcza XX. Bazylijanów, w kraju naszym. Książki w których te pieśni znajdują się, zwane są Akafistnikami.

Akair albo Benatnasz, czyli r, gwiazda trzeciej wielkości, należąca do wielkiej niedźwiedzicy.

Akakia, nazwa rodziny francuzkiej, z której wielu wyszło znakomitych lekarzy: Akakia (Marcin) zmarły 1581, był professorem medycyny w uniwersytecie paryzkim i przybocznym lekarzem Franciszka I. Tłómaczył: Ars medica, i De natione curandi, Gallena. — Akakia (Marcin), syn poprzedzającego, um. 1588 roku, był professorem chirurgii. Napisał rozprawę: Consilia medica (1598 r. in folio), oraz dzieło o Chorobach kobiecych. Innych lekarzy z tej rodziny pomijamy; musiało ich być wielu, kiedy Wolter użył imienia Akakia jako pospolitego, w satyryczno-krytycznem swem pisemku: Diatribe da docteur Akakia, medecin du pape.

Akakia (Roger). Pod tym pseudonimem znany jest sławny mówca francuzki Flechier, który przetłómaczył na język francuzki dzieło Ant. M. Gracyjana, po łacinie napisane podtytułem: O życiu Jana Franciszka Commendoniego kardynała, Paryż 1689 roku. W dziele tém mieści się wiele ciekawych szczegółów o Polsce.

Akalefy (Acalephae, Zegawnice). Gromada zwierząt bardzo obfita w rodzaje i gatunki, a jeszcze obfitsza w indywidua, należąca w układzie Cuvier’a do ostatniego działu zwierząt niekręgowych, promieniaków. Są to zwierzęta wyłącznie zamieszkujące oceany i znaczniejsze morza, we wszystkich szerokościach geograficznych położone. Kształt ich najrozmaitszy, elipsoidalny, czaszkowaty aż do takiego, który się jednem słowem nieda oznaczyć, symetryczny i zupełnie symetryi pozbawiony. Ciało mają galaretowate, którego barwa jest jednostajna lub rozmaita; jedne z nich są prawie bez koloru, tak że w wodzie morskiej wydają się jak obłoczki, inne przedstawiają wielką rozmaitość nawet żywość kolorów. Ciało ich tak jest delikatném i tak czułém na wpływ powietrza, że wyjęte z wody natychmiast traci postać swoją i rozkłada się. Ztąd to pochodzi niedokładna dotąd znajomość budowy wewnętrznej ich ciała, które w ogólności przedstawia jeden otwór prowadzący do żołądka, bezpośrednio rozdzielającego się na naczynia roznoszące pożywienie do wszystkich części ciała. Jako zwierzęta w zupełném znaczeniu muszą odbywać funkcyje zwierzętom właściwe, i do tego mieć odpowiednie narzędzia, przecież trudno jest dzisiaj wyrzec gdzie i u których znajdują się ku temu odpowiednie przyrządy. W gabinetach okazów, Akalef nie napotykamy dla tej przyczyny, iż zachowanie po za ich żywiołem jest prawie niepodobnem. Wszelkie środki zapobiegające zniszczeniu obumarłych ciał zwierzęcych, okazują się tutaj zanadto gwałtowne; gdyż do niepoznania zmieniają kształt i naturę ich ciała. W dotknięciu wiele rodzajów Akalef sprawia uczucie w ciele ludzkiém, podobne do skutków z dotknięcia pokrzywy, dla tego w niektórych językach na