Strona:PL Encyklopedyja powszechna 1860 T1.djvu/126

Z Wikiźródeł, wolnej biblioteki
Ta strona została przepisana.

Franków Dagoberta I, z ojca Waldeberta, potomka królewskiego rodu Merowingów, i matki Bertylii, którzy później żyli z sobą jak brat i siostra. Adelgunda nie chcąc iść za mąż, została po śmierci rodziców zakonnicą, i założyła klasztor w Maubeuge (Melbodium), a dziewice, które oddały się duchownemu jej przewodnictwu, znane były pod imieniem kanoniczek. Miała częste widzenia. Umarła 30 Stycznia 694, poprzedziwszy o dwa lata zgon siostry swojej ś. Waldetrudy, która żyła z mężem Madelgarem, jak z bratem; oboje także pozakładali klasztory i do nich sami wstąpili.

Adelhanser (Jan) (Hausen). Niemiec rodem, przebywał i pracował w Polsce w drugiej połowie XVI wieku, za czasów panowania Zygmunta Augusta. Znany jest sztych Matei Zunten z r. 1568 z obrazu J. Adelhausera: Widok Grodna z wjazdem poselstw moskiewskiego i wołoskiego w czasie tamecznego sejmu za króla Zygmunta Augusta r. 1568. Rycina ta wykonana w Norymberdze przypisana jest temuż królowi polskiemu.

Adelheidsquelle, źródło mineralne, nasycone częściami jadowemi, wytryskujące we wsi Heilbrunn, 8 mil od Monachium, znane już w starożytności. Otrzymało ono swą nazwę od imienia małżonki Ferdynanda elektora bawarskiego. Woda jego służy szczególniej przeciw wołu, wszelkim nabrzmieniom gruczołów, w chorobach macicznych, a tém samém bezpłodności kobiet.

Adelia, ziemia nieprzystępna dla okrętów, odkryta r. 1840 na oceanie południowym pod 66° szer. płd, i 138° dług. wsch. przez admirała Dumont d'Urville, nazwana tak od imienia żony admirała.

Adelon (Mikołaj Filibert), lekarz francuzki, członek akademii cesar. medycznej, urodzony w Dijon (Cóte-d’or) w r. 1780, współziomek sławnego professora medycyny Chaussier, którego był ulubionym uczniem. Początkowo poświęcał się fizyjologii, i napisał dzieło w 4 tom.: Physiologie de l'homme, którego drugie wydanie wyszło w Paryżu, 1829 r. W roku zaś 1826 mianowany professorem medycyny prawnej w paryzkiej szkole lekarskiej, wyłącznie się tej nauce poświęcił i był najgorliwszym członkiem rady lekarskiej w przestrzeganiu przepisów, dążących do prawego wykonywania sztuki lekarskiej: nadto był jednym z założycieli pisma czasowego Annales publiques d'hygiene et de médicine légale.

Adelsberg, wieś w Krainie, w pobliżu której znajdują się wielkie groty stalaktytowe. Szeroki strumyk oddziela starą grotę od nowej, odkrytej r. 1816 i mającej 1425 sążni długości. W tej ostatniej mianowicie znajdują się nadzwyczaj zajmujące formacye stalaktytowe, z których tak zwana „zasłona,“ biała, na pół przezroczysta ściana, z pomarańczową obwódką, z gliny żelazistej, na szczególną zasługuje uwagę. Groty te wolno odwiedzać tylko w towarzystwie przysięgłych przewodników.

Adelstan (Atestan, Etestan), ósmy z kolei król Anglo-Saxonów, syn Edwarda starszego z pierwszego małżeństwa, panował od r. 925—941. Przez 15 lat ciągłe prowadził wojny, głównie z Ingwaldem, królem duńskim i Zytrykiem, królem Northumberlandu, lecz walecznością i mądrością potrafił zamiary ich zniweczyć. Najpamiętniejszą jest bitwa, stoczona przezeń na równinach Bromfeldzkich z Konstantynem, królem Szkotów, który połączył się z Piktami, Norwegczykami, Duńczykami i Brytanami, by zwalić potęgę Adelstana. Pięciu królów i siedmiu wodzów nieprzyjacielskich poległo w tej trzydziestogodzinnej bitwie. Adelstan odznaczył się również jako prawodawca; dawne i nowe prawa zebrał w trzy księgi, które po dziś dzień są dzielnym pomnikiem jego mądrości. Pismo św. z oryginału kazał przełożyć na narzecze anglosaksońskie. Najpotężniejsi monar-