Strona:PL Eliza Orzeszkowa-Bene nati.djvu/057

„młodej prasy.“ A co do samych powieści początkowych Orzeszkowej, zrażały one młodych krytyków swemi artystycznemi niedoborami, rozwlekłością frazeologiczną i brakiem plastyki w odtwarzaniu postaci i sytuacyj. Jakkolwiek krytycy owi byli przeciwnikami „sztuki dla sztuki,“ jakkolwiek wysoko cenili „tendencyę“ powieści; to przecież dość twarde stawiali wymagania pod względem wykonania estetycznego.
 Dopiero kiedy zakładano drugi organ prasy postępowej „Niwę,“ zwrócono się do Orzeszkowej, jako przedstawicielki tego samego, a przynajmniej bardzo pokrewnego kierunku i poproszono ją o spółpracownictwo. Orzeszkowa chętnie na zaproszenie odpowiedziała i zazęła pomieszczać w „Niwie“ w ciągu r. 1872 i 1873 to listy o literaturze, wymierzone przeciwko tym, co w cywilizacyi nowożytnej widzieli zgubę poezyi, to rozprawę o najpilniejszej potrzebie naszego społeczeństwa, za jaką uważała założenie w kraju szkoły technicznej. Odtąd, lubo Orzeszkowa utrzymywała jeszcze bardzo trwałe stosunki z „Tygodnikiem mód,“ gdzie pomieściła wiele artykułów treści pedagogicznej i społecznej, chociaż wogóle prace swoje drukowała w różnorodnych organach prasy, z wyjątkiem tylko ultra-konserwatywnych, liczono już ją stale do grupy szermierzy idei postępowej, kierunku umiarkowanego.
 W tym też mniej więcej czasie, zaczęła się dokonywać powolna zmiana w artystycznym trybie tworzenia: dążenie do coraz większej plastyki obrazowania, do coraz większej przedmiotowości w odtwarzaniu ludzi i rzeczy, do coraz większego pogłębiania i usubtelniania pomysłów i ich wykonania. Ten rozwój talentu wypływał w części z naturalnego doskonalenia się zdolności tworczej, w części zaś z rozważnego przypatrzenia się kreacyom obcym, mianowicie francuskim.