Strona:PL E Orzeszkowa Cnoty proste.djvu/11

 3) Niedostateczne pojmowanie przez opinią publiczną znaczenia i istoty moralności, więc jednostronność i ograniczoność zasadniczych pojęć o czystości obyczajów i powadze obowiązku.
 Każdy umiejący myśleć zrozumie łatwo ten ścisły stosunek, jaki zachodzi pomiędzy uchronieniem bytu naszego od codziennych trosk i chwiejności, a zabezpieczeniem go przed codziennemi także, powszedniemi grzechami i skazami. Równowaga zachowywana pomiędzy posiadanemi środkami, używania dostarczającemi, a miarą używania tegoż; kredka uważnie i niezachwianie rachująca chęć i możność i pierwszą do drugiej dopasowywująca — chronią przyszłość człowieka nietylko od materyalnej biedy, ale i od moralnych upadków. Nam zaś brakuje równowagi pomiędzy mieniem a użyciem kredki, któraby pierwsze i drugie do jednego sprowadzała mianownika, woli mocnej przeciw zachceniom zbytku, błyszczenia, popisu, i natomiast surowych przyzwyczajeń, któreby zachcenia takie niemożliwemi lub przynajmniej rzadkiemi czyniły. Ztąd popadamy częstokroć w wielce trudne położenia i stajemy się sami dla siebie najboleśniejszemi niespodziankami. Wczoraj np., kiedyśmy w tym lub owym sklepie zaopatrywali się w towar brany na kredyt, posiadaliśmy pewność dobrze uzasadnioną, iż w danym terminie dług spłacić będziemy mogli. Ale po tej jednej chęci zaspokojonej ozwało się wiele innych, a gdyśmy zaspokoili je wszystkie, nie bacząc na to czy potrzeby uczuwane przez nas sztuczne są, czy prawdziwe, ra-