Henryk Beyle (Stendhal), urodzony w Grenobli w r. 1783, z rodziny zamożnych mieszczan przywiązanych do prawej dynastji, wyniósł już z dzieciństwa, naprzekór otoczeniu, sympatje republikańskie, które później przerodziły się w entuzyazm dla wschodzącej gwiazdy Bonapartego. Przebywa, jako młody podporucznik, kampanję włoską; niebawem rzuca wojsko aby się poświęcić literaturze; po kilku latach, znów wstępuje do służby jako intendent armji, i pozostaje w niej aż do smutnego powrotu z pod Moskwy. Odwrót ten wyczerpał na razie entuzjazm napoleoński Beyle’a: lata najcięższych prób Cesarza — 1813, 1814 i 1815 — nie zdołały wyrwać Stendhala z ukochanego Medjolanu, gdzie żyje myślą, muzyką i miłością. Z czasem, kult ten napoleoński — już po upadku Cesarstwa — odżyje w Stendhalu i uczyni zeń najwybitniejszego w literaturze francuskiej przedstawiciela bonapartyzmu. Zmuszony przez policję austrjacką do opuszczenia Medjolanu, Stendhal osiada w Paryżu, którego nie lubił, z tęsknotą wspominając Włochy, będące mu drugą ojczyzną. Po rewolucji lipcowej zostaje konsulem w Civita Vecchia; umiera w 59 roku życia, w 1842 r.
Stendhal, to natura bardzo skomplikowana: namiętna, pobudliwa, a pętana nałogiem ciągłej analizy; uczuciowa, ale kryjąca wstydliwie tę uczuciowość pod pozorami oschłości i dandyzmu. Religją Stendhala jest „kult energji“; stąd miłość jego do Włoch, zwłaszcza Włoch z epoki Odrodzenia, oraz uwielbienie dla Napoleona; mimo to, w tej epoce olbrzymich wydarzeń i potężnych prądów umysłowych, Stendhal pozostaje raczej widzem niż aktorem życia. Jako umysłowość, tkwi w racjonalizmie XVIII w.; zarazem jednak czuć w nim ów dech romantyzmu wiejący przez epokę: w owym — jak sam nazywał swą koncepcję życia — „beyliźmie“, którego główną istotą jest apoteoza namiętności, mieści się pierwiastek jakiegoś szaleństwa na zimno.
Strona:PL Boy - Antologia literatury francuskiej.djvu/437
Ta strona została uwierzytelniona.
STENDHAL.
