Strona:PL Balzac - Stracone złudzenia.djvu/16

słabość i którego nawpół-cygańską karjerę wieńczy w końcu wspaniałomyślnie świetnem małżeństwem z hrabiną de Montcornet. W innej znowu powieści, zapoznamy się bliżej z panną des Touches, wzorowaną w wielu rysach na postaci George Sand, oraz z Klaudjuszem Vignon, nieskazitelnym kapłanem krytyki, do którego za model posłużył Gustaw Planche, ów nieszczęśliwie a wytrwale George Sand oddany wielbiciel.
 Osobliwej zaprawy dodają obrazowi dziennikarskiego światka figury starych Napoleończyków, zamięszane między tych nowoczesnych kondotjerów idei. Paradny ten konkubinat, cyganerji wojskowej szukającej naturalnego schronienia wśród cyganerji literackiej, z którą wszystko ją dzieli oprócz skłonności do kieliszka, aktorek i łatwego życia, zaznaczony jest już mimochodem w Kawalerskiem gospodarstwie; odnajdujemy też tutaj znajomą nam figurę kapitana Giroudeau, pogłębioną rysami wzgardliwego i filozoficznego poddania się duchowi epoki, dającej w rękę fantastyczną potęgę tym „kramikom myśli“, dla których rozpędzenia „wystarczyłoby Cesarzowi kaprala na czele kilku ludzi“. A komizmowi tej symbiozy nie ustępuje z pewnością ta, którą powaby kulis stwarzają pomiędzy lekkomyślnymi żonglerami paradoksu a co najgęstszą śmietaną osiadłego paryskiego mieszczaństwa.
 Wśród utworów Balzaka, powieść ta należy do najcelniejszych. Mistrzowska analiza psychologiczna reakcji jaką w parze prowincjonalnych kochanków powoduje przeniesienie na teatr Paryża; iskrząca werwa w przedstawieniu krótkiej wędrówki Lucjana przez świat dziennikarski; rozsypane rysy gryzącej a trafnej satyry; wreszcie tragiczny patos zakończenia, tworzą z powieści tej dzieło przelewające się od bogactwa treści. Faktura powieści Balzaka przedstawia zazwyczaj proces powolnego rozpalania pod kotłem olbrzymiej machiny; tutaj — co rzadko się u niego zdarza — wchodzimy in medias res, dzięki temu, iż powieść ta posiada ścisły związek z opowiadaniem p. t. Dwaj poeci. Trzecia część, Cierpienia wyna-