Książka nosząca tytuł Małe niedole pożycia małżeńskiego ukazała się w roku 1845, zatem w piętnaście lat przeszło po głośnej Fizjologji małżeństwa. Oba te utwory w zestawieniu ze sobą stanowią ciekawe zjawisko literackie, w jaki sposób jeden i ten sam temat zarysowuje się w wyobraźni pisarza w innem oświetleniu i w innej epoce jego twórczej ewolucji. Książka zatytułowana wpół żartobliwie Fizjologją jest w istocie prawdziwą filozofją wewnętrznych dziejów małżeństwa; jest bystrą i śmiałą analizą owej wielkiej linji, po której przebiega życie uczuciowe dwojga istot, skutych ze sobą nierozerwalnym węzłem. W mózgu młodego pisarza myśli kipią; każde zjawisko, każde spostrzeżenie otwiera mu dalekie perspektywy, najbłahszy szczegół wiąże się tysiącem nici z treścią duchowego życia człowieka. W dziele tem mieści się tyleż przedniego żartu ile jest w niem również tęgiej i nieustraszonej myśli.
W inny, bardziej minjaturowy światek przenoszą nas Małe niedole, książka, która, jak mówi z żartobliwą emfazą sam Balzac, „jest dla Fizjologji małżeństwa tem, czem historja dla filozofji, czem przykład dla teorji“. Autor z rozmysłu zostawia tu na boku wielki, zasadniczy problem małżeństwa, owo Być albo nie być, które wyzierało z każdej stronicy Fizjologji; tu wchodzimy wraz z nim w powszednie życie dwojga małżonków, patrzymy na owo codzienne tarcie i potrącanie się dwojga jednostek i dwóch charakterów mniej lub więcej niedobranych, aż wreszcie, w djabelsko optymistycznym komentarzu, widzimy jak wszystko się wkońcu układa, w taki lub inny sposób, ku ogólnej pomyślności. Para mał-
Strona:PL Balzac - Małe niedole pożycia małżeńskiego.djvu/11
Ta strona została uwierzytelniona.
OD TŁUMACZA
