i powijaki pętające sztukę, której stoi otworem natura cała jak jest, we wszechpotędze swych tworów i fantazyj. Józef gotował się do walki, która, od chwili gdy zjawił się w Salonie, w r. 1823, nie ustała dotąd. Rok był straszny: Roguin, rejent pani Descoings i pani Bridau, znikł[1], unosząc odkładane z dożywocia przez siedm lat oszczędności, które miały dawać w tej chwili dwa tysiące franków renty. W trzy dni po tej klęsce, przybył z New Yorku weksel na tysiąc franków, wystawiony przez pułkownika Filipa na imię matki. Biedny chłopiec, oszukany jak tylu innych, stracił wszystko co do grosza na Przytulisku. W liście, który wycisnął łzy z oczu Agaty, ciotki Descoings i Józefa, mówił o długach zaciągniętych w Nowym Yorku, gdzie towarzysze niedoli zaręczyli za pułkownika.
— To ja, ja, zmusiłam go, aby się puścił za morze, wykrzyknęła biedna matka, niewyczerpana w inwencji, gdy chodziło o uniewinnienie Filipa.
— Nie radzę ci, rzekła Descoings do siostrzenicy, często obmyślać mu tego rodzaju podróże.
Pani Descoings rozwinęła prawdziwy heroizm. Wciąż oddawała tysiąc talarów rocznie pani Bridau, ale, równocześnie, ciągle hodowała toż samo terno, które od 1799 nie wyszło. W tej epoce, zaczynała chwilami wątpić o rzetelności zarządu loterji. Szemrała na urząd, podejrzewając wręcz, iż usunął poprostu z urny trzy numery, aby wywołać szalone stawki grających. Po pospiesznem rozpatrzeniu się w środkach, okazało się, iż niepodobna zebrać tysiąc franków bez częściowej sprzedaży renty. Obie kobiety zaczęły radzić nad zastawieniem sreber, bielizny lub zbytecznych mebli. Józef, przerażony temi zamiarami, udał się do Gerarda i przedstawił swoje położenie: wielki malarz uzyskał mu w ministerjum domu królewskiego dwie kopje portretu Ludwika XVIII, po pięćset franków sztuka. Mimo iż z natury niezbyt ofiarny, Gross zaprowadził swego ucznia do handlarza farb i polecił aby wpisywano na jego ra-
- ↑ Wielkość i upadek Cezara Birotteau.
