Strona:PL Balzac - Fizjologja małżeństwa. T. 1.pdf/169

nie jest znaną rzeczą, iż środki oziębiające, tusze, kąpiele i t. d., mogą sprowadzić przełom w ostrych chorobach mózgu? W lipcowe upały, gdy wszystkie pory ciała przesączają zwolna i zwracają rozpalonej atmosferze mrożone napoje, które pochłaniasz jednym haustem, czyż czujesz w sobie owo źródło siły, jędrność myśli, pełnię energji, które, parę miesięcy wprzód, czyniły ci życie tak lekkiem i rozkosznem?
 Nie, nie, żelazo najszczelniej wlutowane w najtwardszy kamień rozluźni się wkońcu i ochwieje, pod wpływem nieznacznych wahań ciepła i zimna, którym podlega atmosfera. Przyjmijmy więc w zasadzie, że, jeżeli atmosfera posiada wpływ na człowieka, tem samem człowiek musi jeszcze silniej oddziaływać na wyobraźnię swych bliźnich, zależnie od mniejszej lub większej siły, z jaką promieniuje jego wola, stwarzająca dokoła niego prawdziwą aurę.
 W tem leży istota talentu aktora, istota poezji i fanatyzmu, gdyż poezja jest wymową słowa, jak fanatyzm wymową czynów; w tem wreszcie tkwi zasada nowej nauki, jeszcze drzemiącej w kołysce.
 Ta wola, tak potężnie działająca z człowieka na człowieka — fluid nerwowy, tak lotny i przenośny — sama zależna jest od zmian naszego ustroju, a ileż okoliczności wpływa na ustrój ten, tak wątły! Na tem ograniczymy się w naszej metafizycznej obserwacji i wrócimy do rozbioru czynników, które stanowią o woli człowieka i doprowadzają ją do najwyższego napięcia lub omdlenia.
 Nie przypuszczaj jednak, iż celem naszym jest skłonić cię, byś okładał kataplazmami honor żony, zamykał ją w łaźni lub pieczętował jak list; nie. Nie będziemy nawet próbowali wykładać ci zasad magnetyzmu, który pozwoliłby ci przelać swą wolę w duszę żony: niema męża, któryby się zgodził na szczęście wiecznej miłości za cenę tego ustawnego napięcia sił nerwowych. Spróbujemy natomiast nakreślić nieodparty system higjeny, zapomocą którego będziesz mógł stłumić ogień, skoro zacznie grozić pożarem.
 Ażeby znaleźć środki wiodące do celu, nie potrzebujemy na-