Strona:PL Balzac - Fizjologja małżeństwa. T. 1.pdf/104

chankami. Wychowanie panien musiałoby ulec we Francji zasadniczym przeobrażeniom. Do dziś, francuskie prawa i obyczaje, mając do czynienia z jednej strony z wykroczeniem, z drugiej ze zbrodnią, popierały zbrodnię. Czemże bowiem, jeśli nie wykroczeniem zaledwie, jest błąd młodej dziewczyny, jeśli go porównamy z błędem zamężnej kobiety? Czyż nie byłoby zatem bezporównania mniejszem niebezpieczeństwem dać wolność dziewczętom, niż zostawiać ją kobietom? Myśl brania młodej dziewczyny na próbę, pobudzi z pewnością więcej poważnych ludzi do myślenia, niż gapiów do śmiechu. Zwyczaje Niemiec, Szwajcarji, Anglji i Stanów Zjednoczonych dają młodym pannom prawa, które wydawałyby się we Francji obaleniem wszelkiej moralności; mimo to, niewątpliwą jest rzeczą, iż w krajach tych małżeństwa mniej są nieszczęśliwe niż we Francji.
 „Skoro kobieta oddała się całkowicie kochankowi, musiała dobrze znać tego z którym złączyła ją miłość. Nim pozyskał jej serce, zdołał on niewątpliwie zyskać jej szacunek i zaufanie“.
 Blask prawdy, bijący z tych słów, rozświetlił może na chwilę mroki więzienia w głębi którego Mirabeau je nakreślił, a jakkolwiek bogata myśl w nich zawarta powstała pod wpływem najszaleńszej namiętności, niemniej przeto zamyka ona w sobie cały problem społeczny który nas w tej chwili zajmuje. W istocie, małżeństwo, oparte na skojarzeniu religijnego zachwycenia jakie stwarza miłość, z próbą owej chłodnej trzeźwości jaka następuje po momencie posiadania, powinnoby stanowić najtrwalszy ze wszystkich związków.
 Kobieta nie może wówczas zarzucać mężowi, iż należy do niego jedynie na mocy litery prawa. Nie znajdzie już w tej przymusowej przynależności motywów przemawiających za oddaniem się kochankowi, jak ta, która, w głębi swego serca, wyczyta, na poparcie swych życzeń, tysiąc sofizmatów, nasuwających jej dwadzieścia razy na godzinę pytanie, czemu, jeśli oddała się wbrew woli człowiekowi którego nie kochała, nie miałaby się oddać dobrowol-