Strona:PL Balzac - Eugenja Grandet.djvu/29

i Grassynistom. Toteż, sześcioro przeciwników gotowało się wyruszyć w pełnym rynsztunku, aby się spotkać w sali i prześcigać się na dowody przyjaźni. Rano, całe Saumur widziało panią i pannę Grandet, w towarzystwie Nanon, jak udawały się do parafjalnego kościoła na mszę; każdy przypomniał sobie, że to jest dzień urodzin panny Eugenji. Toteż, obliczając porę, o której obiad się kończył, rejent Cruchot, ksiądz Cruchot i pan C. de Bonfons wyprzedzili państwa des Grassins z powinszowaniami. Wszyscy trzej przynieśli olbrzymie bukiety, zerwane w swoich małych cieplarniach. Nasada bukietu, który miał wręczyć prezydent, była pięknie zawinięta w białą atłasową wstążkę ze złotemi frendzlami.
 Rano, pan Grandet — wedle zwyczaju obowiązującego w pamiętne dni imienin i urodzin Eugenji — zachodził do niej gdy była jeszcze w łóżku i wręczał jej uroczyście swój ojcowski upominek, składający się, od trzynastu lat, z rzadkiej sztuki złota. Pani Grandet dawała córce suknię letnią lub zimową, wedle okoliczności. Te dwie suknie, oraz sztuki złota, które dostawała na nowy rok i w dzień imienin ojca, stanowiły dochodzik sięgający jakich stu talarów, na którego wzrost Grandet patrzał z przyjemnością. Czyż to nie znaczyło przelewać swoje pieniądze z jednej kieszeni do drugiej i zaprawiać niejako do skąpstwa swoją spadkobierczynię, której kazał czasem zdawać sobie sprawę z jej skarbu, niegdyś pomnażanego przez państwa La Bertellière, powiadając:
 — To będzie twój tuzin ślubny.
 Tuzin, jest to starożytny obyczaj, jeszcze przechowywany święcie w niektórych okolicach w centrum Francji. W Berry, w Anjou, kiedy młoda dziewczyna wychodzi za mąż, rodzina jej lub rodzina męża daje jej sakiewkę, w której znajduje się, zależnie od zamożności, dwanaście sztuk, albo dwanaście tuzinów sztuk, lub też dwanaście setek sztuk srebra albo złota. Najbiedniejsza pastuszka nie wyszłaby za mąż bez swego tuzina, choćby się miał składać z groszaków. Dziś jeszcze mówią w Issoudun o jakimś tu-