»nie pójdę za wasznic, bo wasznic nie masz nic«; czasownik waśniciać; waszmościać nabiera i innych znaczeń: »mnie on o to nie waszmościa« (‘nie kłania się, nie prosi’); »co mi żonę waszmościa«, Potocki; »kiedy się waszmościają pachołek z woźnicą«. Tak samo czes. wasznost’ z wasze milost’; waszinec (jak naszyniec).
wata, watować, watówka, z niem. Watte; słowo europejskie; franc. ouate, ang. wad, z holandz. nazwy ‘przędzy cieniutkiej’.
wataha, watażka, w 17. wieku, ‘hufiec’ i ‘wódz hufca’; z rus. wataha, tegoż znaczenia, z tatar. wataha, ‘kupa ludzi; spółka rybacka’. Z podobnego tatarskiego słowa i wataman, ataman, p. (u Kozaków wyłącznie), co z hetmanem nic nie ma spólnego; »wójtowie, watamani albo tywonowie (‘ciwuni’)«; na Rusi od 12. wieku o ‘przełożonym nad rybakami, chłopstwem, załogą’; znaczy wręcz i ‘sternika’.
watra, ‘ogień’, watrzysko, ‘ognisko’; na Podhalu, od pastuchów wołoskich; od nich(?) jest i u Serbów i Czechów, szczególniej u Słowaków i Rusi karpackiej; rumuńskie to, albańskie, cygańskie; wywodzą je od awest. ātar-, ‘ogień’, ind. atharī-; razi stałe w-.
watrać, u Korczewskiego 1553 r., błąd druku, zamiast szwatrać; p. szwargotać.
wawrzyn, ‘laur’, więc i Wawrzeniec = Laurentius (później Wawrzyniec), skrócone Wawra; powstało z łac. laurus, u Czechów (lawr, lawrzín), przez upodobnienie l do następnego w: wawrzín; od nich do nas.
waza, wazka; wazon, wazonik; z niem. Vase (z języków romańskich: łac. vas, vasum, włos. vasina, vaso da fiori; nasz wazon nam właściwe urobienie, nowe); Czechom zupełnie obce.
wą-; złożenia z wą- p. w, we.
wąchać, wąchawy; węch, węszyć; istnieje tylko, poza polskiem i załabskiem wąchat’, w cerk. ąchati (stąd rus. błagouchanije, o ‘dobrej woni’) i słowień. wōch, wōchati, wōchlja; nie ma nic spólnego z słowem woń (bo w woń, p., w jest pniowe, a w wąchać przydechowe), ani z niuch. Prasłowo; znaczy właściwie ‘dychać’, i wywodzi się od pnia an-, o ‘dychaniu’: ind. aniti, ‘dycha’, grec. anemos, ‘wiatr’, łac. anima, ‘dusza’ (t.j. ‘dech’)), an-helo, ‘ciężko oddycham’, animus, ‘duch’ (stąd nasz animusz, z końcówką zachowaną), goc. us-anan, ‘wytchnąć’.
wąklica, zamiast wątlica, p. wątły.
wąkronić, przywąkronić się, ‘przybłąkać się’; p. Wiar.
wąp, wąpie, ‘żołądek’: »zwija mi się na wąpiu«, o ‘gryzieniu żolądkowem’; z niem. Wamme, Wampen; r. 1500 wątpie (t wsunięte).
wąpiory, ‘piernaty’: »z wąpiorów brudnych łeb podniesie«, »pod wąpiory się zagrzebie«, r. 1610; imię Wąpierski; właściwie ‘poszewki z pierzem’ (wą- i pióro).
wąs, wąsaty, wąsisty; wąsal, wąsacz; prasłowiańskie; cerk. ąs, rus. us, słowień. wōs, czes. wous i fous. Brak odpowiedników (prus wanso pożyczka od nas); przytaczają słowa celtyckie (iryjs. fes, ‘wąs’, i find, ‘włos’), i grec. ionthos, ‘puch na twarzy’. Od wąsa nazwana i wąsionka, wąsienica, zastępywana i gąsienicą (p.), słowień. wōsenca i gōsenca, bułg. wŭsěnica i gŭsěnica, załab. wąsenica, u Czechów i Łu-
