szczyzny, a szczególniej dla nas; na Litwie sąluba i szlubas, od nas.
ślusarz, z niem. Schlosser od Schloss, ‘zamek’ (od schliessen, ‘zamykać’), z stałem przejściem o w ó, u, u słów obcych; dawniej i ślosarz, ślosarstwo.
śluz, śliz; śluzem, pisane i ślozem, ‘płasko’; »śloz flegmisty«, »ślozy lipkie« w 16. i 17. wieku (niby pierwotne *slez); cerk. sluz, ‘ślina’, rus. sliź, bułg. sljuz, czes. sliz; od tegoż pnia co i ślina (sli- i slu- mieniają się tu stale); w słowień. jest i slu-ga, ‘ślimak’; p. łza.
śmiać się, śmiali się (śmieli mylne); na-, wyśmiewać (niema częstotliwego z j), naśmiewca itd.; prasłowo; cerk. smijati, smĕją sę, czes. smáti se (u nas -ija-, jak zawsze, ściągnięte); łotew. smiēt, smeju, smaida, ‘uśmiech’; indyj. smajate, ‘uśmiecha się’; grec. meidaō, łac. mīrus (‘śmieszny, dziwny, cudowny’, franc. miracle). Urobienie: śmiech (p).
śmiara, ‘pokora’, stałe w psałterzu; śmierny, ‘pokorny’, tamże; śmierzyć, dziś uśmierzyć, ‘upokorzyć’, od śmiary; ale jest i uśmi(e)rzyć od mir, ‘pokój’ (u nas obu postaci nie rozróżnisz); cerk. smĕriti, ‘upokorzyć’, serb. smjera, ‘pokora’, smjeran, ‘pokorny’; p. miara.
śmiech, urobione od śmiać, jak spiech od spieć; śmieszyć, ośmieszać, śmiechowisko, naśmiesznik, śmieszny, śmieszek; prasłowiańskie; p. śmiać się.
śmieci, śmiecie, zbiorowe, śmietnik, śmiecisko, śmiecić, śmieciarz, śmieciuch (i nazwa ‘dzierlatki’); złożone z s- (z) i mieść (p.).
śmieć, śmiem zamiast dawnego śmieję, śmiały (jak bywały), śmiałek, ośmielić. Prasłowiańskie; tak samo u wszystkich Słowian: rus. śmieju, śmielczak, czes. smielý, serb. smieti; uważają to za złożone z sŭ- i *mĕ-ti, i łączą mě- z niem. Mut, dawne mōt (?).
śmierć, p. mrzeć; pierwotne smirzć nie istnieje, jest smierzć (do dziś na Podgórzu) i śmirć (nader rzadkie już w 15. wieku; psałterze i biblja nie znają innej formy prócz dzisiejszej); lit. smertis, pożyczka. Przymiotnik śmiertny, już w 15. wieku zastępywany przez jedynie dziś używane (czeskie ?) śmiertelny; śmiertelnik (por. greckie brotos, to samo), nieśmiertelność; śmiertność tłumaczy w psałterzu i ‘ścierw’; u Potockiego żartobliwie śmiertuszka. Zastępują śmierć licznemi wyrazami, jak goła i i. Czasownik: uśmiercić. Pomijam złożenia, śmiercionośny itp. U wszystkich Słowian tak samo: czes. serb. smrt, smrtan, ‘śmiertelny’, itd.
śmierdzieć, prześmiardł; smard, ‘plebeius’, to jest śmierdziuch, pogardliwa nazwa ‘oracza, chłopa’, w ustach pasterza, woja i pana; smard i śmiardł taka sama prapolska różna postać jak zarno i ziarno, darski i dziarski, i bynajmniej nie odmieniona wedle śmierdzieć. Są tylko dwie postaci: smĭrd- i smord- (p. smród); i na Litwie tak samo, tylko tam smird- i smard-: smirdżiu, smirdēti, ‘śmierdzieć’, smirsti, ‘zaśmierdzieć się’, smirdas, ‘śmierdziuch’ (łotew. smirds, pożyczka co do znaczenia z rus. smierd, ‘chłop’); i smardas, ‘smród’; e jest może w łac. merda, ‘łajno’; inni łączą tu niem. Schmerz, ‘ból’, i Schmeer, ‘tłuszcz’. U wszystkich Słowian tak samo: cerk. smrdĕti, smrżdą, itd.; w aktach 12. i 13. wieku zmurdones, ‘chłopi’.
