dełko zamiast gardłko, gardłacz, gardłować (za kim); gardlić, garlić się, ‘gniewać się’; »gardłowa sprawa«, »gardlane suchoty«. Od żarcia (‘połykania’); pień ger- (żer-, p. żreć) z twardą półgłoską (gŭr-) i przyrostkiem -dło, lit. gur-klys, to samo. Prasłowo; cerk. i połudn. grlo, rus. gorło, czes. hrdlo, łuż. hordło i gjardło. Powtarza się w gardlicy, p. synogarlica (od »gardła«, ‘zobu, wola’, przezwana). Zupełnie co innego gardziel (p.).
gardzić, od gardy, zastąpionego od 16. w. przez hardy (p.), ‘pyszny’ (o ‘bydle, co w paszy przebiera’, do dziś po narzeczach), pogarda, pogardliwy, wzgarda, wzgardzić; dawne, w 15. wieku nieraz zapisane, gardzina, ‘bohater’, czes. hrdina; już w cerkiewnem zapowiada się ogólne w nowszych językach przejście od ‘dumnego’ do ‘gardzącego, brzydzącego się’ (u Serbów i Słowieńców grd wręcz ‘brzydki’), ale nie odwrotnie, więc nie pierwotne ‘brzydota’, lecz przeciwnie: ‘wyniosły, dumny’, cerk. grd, rus. gordyj, gordit’ sia, ‘chełpić się’. W Ezopie 1510 roku; »kto gardy, jada chleb twardy«, o ‘wybrednym’. Pień może ten sam, co w garb o ‘wyniosłości’; części ciała od przyrody nieraz nazywano, więc prusk. garbis, ‘góra’, pierwotne, i tu się nadaje; przyrostki byłyby -b i -d do gŭr-; por. góra.
gardziel, zdrobniałe gardziołek, pozornie od gardła urobione, tegoż znaczenia; dawne (15. w. i r. 1500) i narzeczowe garściel dowodzi, że gardziel nie pierwotne, lecz wedle gardła odmienione z pierwotnego *garciel; i gardlina, ‘wiązka’, równie nie pierwotne; należą obie do garści (p.); gardzil (!) i garłowaty tłumaczą r. 1532 »wole, podgardle«, okazując wpływ gardła. Dolnołuż. zachowało pierwotną gardzieli postać: gjarsieja, gjarś, zagjarsyć, ‘zadusić’.
garkuchnia, z niem. Garküche, ‘traktjernia’, rok 1500 gorbudy, a dawniej i same gary, o ‘gotowcu’, o ‘tem, co uwrzało’, bo niem. gar to znaczy.
garnąć z *gartnąć, stąd częstotliwe zgartywać, wygartywać, gdy nowsze: zagarniać, ogarniać, najmylniej urobiono; pierwotne zagartać; jeszcze w 15. wieku ogardnąć, z d zamiast t (udźwięcznionem między dwiema dźwięcznemi); jak garść i gardziel zamiast *garciel, od pnia ger-, ‘zbierać’, grec. agejrō, ‘zgromadzam’, agora, ‘zgromadzenie’ (panēgyris, ‘ogólny, uroczysty zbór’, panēgirydzō, ‘przemawiam na nim’, skąd nasze panegiryki), rozszerzonego o t: gŭrt-. Jak ogardnąć psałterza puławskiego z *ogartnąć, tak samo gardlina, ‘wiązka słomy’ (‘faszyna’, z włos. fascina), częste od 15. do 17. wieku, później zapomniane, z *gartlina powstało (od nieznanej już *gartli). Prasłowo; małorus. pryhortaty i pryhornuty, serb. grtati i grnuti, ‘płynąć’, czes. hrnouti, ‘cisnąć się’.
garnek (2. przyp. garka, z garnka), garnuszek, garniec (‘miara’); garncarz, garncarski, rozpodobniane w gancarz, gancarski; od *garna, ‘pieca’ (do pnia gor-, p. gorzeć) i wypalonego w nim garnka (zdrobniała zajęła u nas i u innych Słowian miejsce pierwotnej postaci); zestawiają je wprost z łac. fornus, furnus, ‘piec’, fornax, ind. ghrna- ‘żar’. Małorus. honczar (z hornczar, jak nasz gancarz), w nazwie słynnej mogiły stepowej: Honczary-
