Strona:PL Adam Próchnik - Ku Polsce socjalistycznej dzieje polskiej myśli socjalistycznej.pdf/11

uczestników powstania, zostało księżmi katolickimi i dało nawet początek założeniu specjalnego zakonu Zmartwychwstańców.
 3) Dalszą cechą polskiego socjalizmu utopijnego jest jego agraryzm. Na zachodzie w związku z przeżywanym okresem wczesnego kapitalizmu utopizm interesował się silniej warunkami produkcji przemysłowej i życiem klasy robotniczej. W Polsce, w kraju o charakterze wybitnie rolniczym na czoło wysuwało się zagadnienie gospodarki rolnej i warstwy chłopskiej. Dlatego też polscy socjaliści pragnęli na zasadach socjalistycznych organizować własność i pracę rolniczą. Był to zatem socjalizm agrarny.
 4) To nachylenie polskiego utopizmu w stronę produkcji rolniczej wymagało pewnego pogłębienia teoretycznego w tym kierunku. Będzie to właśnie oryginalny wkład polskiego socjalizmu do skarbnicy ideowej socjalizmu utopijnego. Punktem wyjścia były badania naukowe polskich historyków, zwłaszcza Lelewela. Z badań tych wynikało, że pierwotnym ustrojem społecznym Polski była socjalistyczna gmina wiejska. Ustrój ten został zniszczony przez obcego najeźdźcę, który odebrał ludowi ziemię i zakuł go w niewolę pańszczyźniano-poddańczą. Szlachta wywodzi się z potomków owych najeźdźców. Podobną gminę komunistyczną spotyka się i w ustroju społecznym innych narodów słowiańskich, a nawet ślady jej zostały po dzień dzisiejszy. Ideałem socjalistycznym staje się zatem hasło powrotu do gminy pierwotnej, powrotu do dawnego komunizmu. Niektórzy utopiści polscy podnoszą konieczność dostosowania tej gminy do warunków współczesnego życia. Ta idea gminy starosłowiańskiej, jako podstawy nowoczesnego socjalizmu, zdobywa sobie potem wielkie znaczenie w rosyjskim ruchu socjalistycznym i przyczynia się do powstania w nim kierunku ludowego t. zw. narodniczestwa, który w przyszłości wywrze pewien wpływ i na polskich socjalistów. Wpływ ten będzie niewielki. Natomiast utopiści polscy ulegali idei gminy pierwotnej bardzo silnie. Idea ta stanowiła dorobek polskiej twórczości socjalistycznej. Należy jednak pamiętać, że gmina komunistyczna była nie tylko u Słowian, ale u wstępu dziejów wszystkich ludów, i że współczesny socjalizm wywodzi się nie z ustrojów przedhistorycznych, ale z praw rozwoju współczesnych form gospodarczych.
 5) Dzięki idei gminy polski socjalizm utopijny przybrał pewien charakter mesjanistyczny. Nasza odrodzona gmina pierwotna stanie się wzorem dla świata. Lud polski ma misję rozpowszechnienia socjalizmu.
 6) Z tejże idei gminy wynika, że niektórzy z polskich utopistów łączą z socjalizmem pierwiastki idei wszechsłowiańskiej. Odrodzenie ludzkości wyjdzie od słowiańszczyzny pod kierownictwem Polski.
 7) Do oryginalnych cech polskiego socjalizmu utopijnego należy także i to, że łączy on ideę socjalizmu z ideą wyzwolenia narodowego. Punktem wyjścia jest idea narodowa. Socjalizm jest środowiskiem do podniesienia mas ludowych, do skłonienia ich do uczestnictwa w walce.
 8) W rezultacie polski socjalizm utopijny miał stosunkowo mniej utopijny charakter od innych kierunków tego ruchu ideowego. Wprowadza on w każdym razie ideę walki o urzeczywistnienie swych zasad. Bezwątpienia, nie jest to idea walki klasowej. Ale w każdym razie