Strona:PL Adam Mickiewicz - Pan Tadeusz.djvu/243

Z Wikiźródeł, wolnej biblioteki
Ta strona została przepisana.

Jak on nad Dobrzyńskimi, dom jego nad siołem
Panował, stojąc między karczmą i kościołem.
Widać rzadko zwiedzany, mieszka w nim hołota,
Bo brama sterczy bez wrót, ogrody bez płota,        430
Nie zasiane, na grzędach już porosły brzózki:
Przecież ten folwark zdał się być stolicą wioski,
Iż kształtniejszy od innych chat, bardziej rozległy,
I prawą stronę, gdzie jest świetlica[1], miał z cegły.
Obok lamus, śpichrz, gumno, obora i stajnie,        435
Wszystko w kupie, jak bywa u szlachty zwyczajnie;
Wszystko nadzwyczaj stare, zgniłe. Domu dachy
Świeciły się, jak gdyby od zielonej blachy,
Od mchu i trawy, która buja jak na łące.
Po strzechach gumien niby ogrody wiszące        440
Różnych roślin: pokrzywa i krokos[2] czerwony,
Żółta dziewanna, szczyru[3] barwiste ogony.
Gniazda ptastwa różnego, w strychach gołębniki,
W oknach gniazda jaskółcze, u progu króliki
Białe skaczą i ryją w niedeptanej darni.        445
Słowem dwór nakształt klatki albo królikarni.

A dawniej był obronny! Pełno wszędzie śladów,
Że wielkich i że częstych doznawał napadów.
Pod bramą dotąd w trawie, jak dziecięca głowa
Wielka, leżała kula żelazna, działowa,        450
Od czasów szwedzkich; niegdyś skrzydło wrót otwarte
Bywało o tę kulę jak o głaz oparte.
Na dziedzińcu, z pomiędzy piołunu i chwastu,
Wznoszą się stare szczęty krzyżów kilkunastu
Na ziemi nieświęconej; znak, że tu chowano        455

  1. świetlica = najlepsza izba.
  2. krokos, roślina zwana także podgorzał, o kwiatach czerwonych.
  3. szczyr, (amarantus caudatus), amarant albo szarłat zwisły.