W stosunku do wieku XIII, w którym powstają wykończone[1] dzieła kultury średniowiecza[2] i w stosunku do wieku XI, którego „cechą naczelną... jest... szczupłość materiału, a co za tym idzie nikłość i przypadkowość problemów naukowych”[3], wiek XII jest „właściwym... okresem dojrzewania... nie tylko umysłowości, ale całej po prostu cywilizacji średniowiecznej”.[4] Jeżeli się przyjmie za A. Birkenmajerem rozróżnienie dojrzewania a) umysłowości i b) pozostałych dziedzin kultury średniowiecza, można dalej określić, że wiek XII:
ad a) wyprowadza „umysłowość europejską na tory tak szerokie i (ukazuje) jej horyzonty tak wielkie, że umysłowość ta staje się zdolna do wytworzenia dzieł o wartości nieprzemijalnej, których nie będzie już mogła pominąć w swym rozwoju kultura ogólnoludzka”,[5]
ad b) ustala „koncepcje religijne, społeczne i artystyczne zachodu: on także rozdziela narodom i państwom te role, jakie w historii politycznej i kulturalnej następnych stuleci miały odegrać”.[6]
Zasadniczo jednak wiek XII przygotowuje pełne średniowiecze.[7]
To ustalanie się w XII wieku całej kultury następnych okresów, specjalnie następnych wieków średnich, na odcinku życia
- ↑ Termin ten został użyty w znaczeniu, które posiada łacińskie słowo perfectio, greckie – ευτελεχεια - uzyskanie pełni.
- ↑ Por. Bühler (76).
- ↑ Birkenmajer (6) s. 5 i 6. Por. także Grabmann (16) s. 4.
- ↑ Birkenmajer (6) s. 5 i 6. Por. także Grabmann (16) s. 4.
- ↑ Swieżawski (38) s. 6. Autor odnosi ten tekst także do wieku XIII.
- ↑ Birkenmajer (6) s. 5 i 6. Por. także Grabmann (16) s. 4.
- ↑ „so erscheint denn das 12. Jahrhundert in vieler Hinsicht als Vorbereitung ...der Hochscholastik”. Grabmann (16) s. 5.
