Strona:PL-Mieczysław Gogacz-Filozofia bytu w „Beniamin Major” Ryszarda ze świętego Wiktora.pdf/20

Z Wikiźródeł, wolnej biblioteki
Ta strona została przepisana.

umysłowego dokonuje się zasadniczo w scholastyce[1] i mistyce.[2] Te dwa nurty filozofii średniowiecznej, które według Grabmanna są dwoma jej aspektami,[3] pozwalają przede wszystkim ustawić całego człowieka w stosunku do całej rzeczywistości, do Boga, innych ludzi i świata. Ustosunkowanie się człowieka do innych bytów dokonuje się najpierw i zasadniczo przez poznanie. Odmianą poznania jest kontemplacja. Czymś więc naturalnym i zrozumiałym w filozofii jest zaakcentowanie kontemplacji nawet tak silnie, jak w wieku XII, który można było nazwać „l’âge d’or de la contemplation“[4]. Kontemplacja dotyczy bytów. Nie ma jeszcze w XII wieku katedr filozofii bytu.[5] Filozofia ta jednak rozwija się i ustala w wielu wariantach platońskiego schematu który służy także mistykom. Mistycy zajmują się specjalnie problemem kontemplacji. Przez poznanie bytów, jak gdyby przez stopnie, chcą dojść do Bytu Pierwszego. Skoro, przy okazji kontemplacji, stawiają zagadnienia bytu, w ich pismach z konieczności znajdują się niektóre problemy metafizyki. Aktualny w XII wieku problem kontemplacji, rozwiązywanej przez mistyków, postuluje więc filozofię bytu.

2. UZASADNIENIE PODJĘCIA PROBLEMU FILOZOFII BYTU U RYSZARDA

Historia filozofii bytu notuje oczywiście problem ontologicznego stosunku człowieka do Bytu Pierwszego i do bytów poza Nim. W każdym zresztą systemie filozoficznym, w każdej nawet postawie filozoficznej, problem ten daje się wyróżnić. Filozofia

  1. Omówienie dokładne rozmaitych definicji scholastyki podaje między innymi De Wulf (91) s. 13 — 21. Por. także Chenu (78) s. 51 — 60.
  2. Definicje mistyki średniowiecznej omawia szeroko De Wulf w tym samym podręczniku w wyd. 2 z 1905 r. s. 225 — 229.
  3. „Auch inhaltliche sachliche Erwägungen lassen uns Scholastik und Mystik nicht als Gegensätze, sondern als innigst verbundene und zusammengehörige Elemente des mittelalterlichen Geisteslebens, ja im Grunde genomenen als zwei verschiedene Seiten ein und derselben Sache erscheinen“. Grabmann (16) s. 96.
  4. Déchanet (11) c. 1948.
  5. „Au XIIe siècle, in n’y avait pas encore de chair de métaphysique dans les écoles; on avait seulement ajouté aux divisions anciennes la morale et la physique“. Mignon (32) t. 1, s. 37.