1o. Ustalenie elementów. Człowiek może wywnioskować, że jest duchowy i cielesny. Cielesność stwierdza człowiek wprost, duchowość wykrywa w związku z duchowym przedmiotem poznania i dążenia do niego.[1] Oczywiście więc jest współistnienie w nim obu elementów. I stwierdza Ryszard, że elementy te są zupełnie różne,[2] niesprowadzalne do siebie, pozostające jednak między sobą w doskonałej zgodzie. Świadczy o tym fakt, że poruszamy się tak, jak tego chce umysł, patrzymy i mówimy w związku z jego rozkazem. Całe zresztą ciało posłuszne jest umysłowi.[3] Wynika jednak z tego, że między zgodnie współdziałającym duchem a ciałem zachodzi stosunek nadrzędności. Czymś ważniejszym w człowieku jest dusza, skoro kieruje ciałem poprzez umysł. A umysł związany jest nie z ciałem lecz raczej z duszą, jeżeli w stosunku do ciała pozostaje elementem, powodującym jego działanie. Ryszard zresztą wyraźnie stwierdza, że umysł związany jest z duszą, ponieważ poznanie intelektu i woli jest poznaniem substancji duszy, jej więc istoty, całego jej bytu.[4] Czymś różnym jest dla niego intelekt i wola. istniejące w duszy niewątpliwie. W sformułowaniu: cogita... voluntatem... tuam ustala dalej Ryszard różnicę między intelektem a wolą i wyznacza woli działanie przez miłość, a intelektowi - działanie przez poznawanie, tak jednak, by wzrastała z poznania miłość, z miłości poznanie.[5]
- ↑ Por. c90D.
- ↑ „Quantum a se differre putamus spiritum et corpus. Si tantum a se distant corpus et corpus, quanta erit differentia corporis et spiritus?”. c110CD, „quid, quaeso, in rerum natura dissimilius quam spiritus et corpus? ”. c972.
- ↑ „Statim ut vult animus movetur pes et manus. Ad nutum ejus circumlertur oculus. Ad ejus arbitrium movetur lingua, moventur et labia vel alia quaelibet corporis membra”. c97A.
- ↑ „Sed nunquid quomodo vides voluntatem tuam, quomodo nosti cogitationem tuam, potest aeque videre, vel nosse animae tuae substantiam?” c123D, por. c124A. Por. „cogita diligenter voluntatem tuam, non solum tuam, sed et alienam... cognosce tuam, ut scias quid corrigere”. c122C.
- ↑ c145C.
