Strona:PL-Mieczysław Gogacz-Filozofia bytu w „Beniamin Major” Ryszarda ze świętego Wiktora.pdf/109

CZĘŚĆ DRUGA

METAFIZYKA SZCZEGÓŁOWA

1. BYTY MATERIALNE

 a. Pojęcie bytu w ogóle. W związku z posługiwaniem się w rozprawie terminem „metafizyka”, „ontologia” i „byt” należy zauważyć, że Ryszard nie używa w swych dziełach wyrażenia ens. To, co oznacza ens w dzisiejszym rozumieniu tego terminu, Ryszard określa trojako: a) sensibilia, intelligibilia, intellectibilia^[1] i rozumie tu przedmioty poznania zmysłowego, umysłowego przez rozumowanie, oraz umysłowego przez kontemplowanie, b) używa też wyrażenia omne quod est vel esse potest^[2] dla zbioru wymienionych klas przedmiotów. Należy dodać, że ze względu na cel, którym jest udowodnienie istnienia Boga, przedmioty należące do zbioru omne quod est Ryszard jeszcze inaczej porządkuje. Znajduje bowiem, że wszystko to, co istnieje i może zaistnieć, istnieje w trojaki sposób: odwiecznie i z siebie, odwiecznie lecz nie z siebie a więc istnieniem otrzymanym, nie odwiecznie i nie z siebie czyli czasowo.^[3] I stwierdza, że nie ma czwartego możliwego wypadku istnienia. Ujmując jeszcze ściślej myśl Ryszarda należy stwierdzić, że Ryszard ustala trzy sposoby istnienia właśnie czegokolwiek, esse cuilibet existenti,^[4] jakiejkolwiek istniejącej rzeczy i dodaje, że w ogromnej wielości rzeczy istnie-

1. c 72 c.
2. c 893 D.
3. „Universaliter itaque omne esse triplici distinguitui ratione. Erit enim esse cuilibet existenti, aut ab aeterno, et a semetipso, aut econtrario, nec ab aeterno, nec a semetipso, aut mediate inter haec duo ab aeterno quidem nec tarnen a semetipso” c 893 D.
4. c 893 D.