„formą sądów na czas bezkrólewia” dla województwa płockiego, brak jest podpisów senatorów z tego województwa. Uzasadnienie prawomocności postanowień sformułowane jest w powołaniu się na prawa zawarte w dawnych konfederacjach. Poza kwestiami związanymi z bezpieczeństwem wewnętrznym, mocą tego postanowienia szlachta płocka zobowiązywała się do zachowania wolności elekcji, powołując się znowu na dawne konfederacje (bez wymieniania konkretnych przykładów owych zjazdów). Zjazd ten formułował przepis wykonawczy egzekwujący postanowienia w określeniu praw do wolnej elekcji: „(…) gdzie byśmy mieli mieć pana jakiego nad sobą, krótyby albo od części jednej tylko przyjęt i na królestwo wsadzon był, albo też gwałtem i mocą ku panowaniu nam przyszedł: tedy my naśladując w tem przodków swych i danej konfederacyi ich, obiecujemy to sobie wszyscy pod poczciwościami swemi i wiarą naszą chrześcijańską cnotliwemi ślacheckiemi słowy swemi, iż żadnego takiego za pana mieć, ani go niwczem posłuszni nie będziemy, i owszem przeciw takiemu jako przeciw skaźcy i gwałcicielowi praw i swobód naszych powstaniemy, a pomocniki jego, czego Boże uchowaj [gdyby] tu się znaleźli, pro hostibus patriae mieć i nad ich gardły i majętnościami mścić się będziemy dotąd, póki nam jak najwiętszej możności stawać będzie. Praw i wolności owych, których przodkowie nasi krwią swą dostali, niwczem sobie łamać nie dopuścimy”[1]. Przepisy wykonawcze w pierwszych konfederacjach partykularnych, dołączane do postanowień związanych z obroną zewnętrzną i wewnętrzną, są formułowane teraz na użytek egzekucji przestrzegania podstawowego prawa szlachty - prawa do wolnego obioru monarchy
Mamy więc do czynienia w przypadku zjazdu raciąskiego z 13 grudnia z przykładem konfederacji - szlachta bierze w swe ręce odpowiedzialność za bezpieczeństwo swego województwa, a także zobowiązuje się do przestrzegania praw jej przysługujących. Czyni to powołując się na dawne konfederacje.
Jak widzimy więc nie jest specjalnie istotny tytuł dokumentu, pod jakim odnajdujemy źródło dotyczące zjazdu. O formie zjazdu decyduje cel jakiemu mają służyć postanowienia na nim zapadłe. Narzucenie z zewnątrz celu zjazdu niekoniecznie decyduje o ich realizacji, nie decyduje też o formie, jaką zjazd ten przyjmie. Kształt zjazdu wytyczany jest w gruncie rzeczy dojrzałością polityczną szlachty danego terytorium gotowej, bądź nie, do przejęcia odpowiedzialności za losy swojej ziemi w obliczu braku władzy monarszej. To, co inne ziemie w kwestii podmiotowości politycznej sformułowały już na początku bezkrólewia, województwo płockie formułuje dopiero w grudniu. Zalecenia zjazdu kaskiego dotyczące posłów wybieranych na zjazd konwokacyjny są na tej konfederacji marginesem obrad.
Poza źródłami pozostałymi po funkcjonowaniu grudniowej konfederacji raciąskiej, mamy jeszcze informacje o pięciu zjazdach partykularnych
- ↑ Jw., k. 6.
