a przynajmniej bardzo znaczna część, nie tylko miesza głoski łacińskie (antikwa) z niemieckiemi (frakturą), ale używa też form niemieckich na określenie dźwięków polskich, pisze więc często sch zamiast sz, en zamiast ę i t. d.
Nie jest to jednak jedyny skutek nowego systemu, zaprowadzonego w szkołach poznańskich. Cierpi na nim ogólne wykształcenie dzieci. Program szkół ludowych w Prusach jest dość obszerny, obejmuje, oprócz czytania i pisania: w rachunkach trzy
działania, ułamki zwyczajne i dziesiętne, w geografii opis własnej prowincyi, Prus i ces. Niemieckiego, dość szczegółowy pogląd na stosunki geograficzne Europy i ogólnikowy na geografię innych części świata; historyę państwa Pruskiego, z szczególnem uwzględnieniem domu Hohenzollernów, w religii katechizm średni i historyę biblijną; w języku niemieckim, łatwiejsze samodzielne wypracowania na temat opisowy lub historyczny, nadto kaligrafię, rysunki, śpiew, gimnastykę, dla dziewcząt szycie, hafty i t. p. Gdy się zważy, że wszystkiego tego mają nauczyć się w języku niemieckim dzieci, które, wstępując do szkoły znają dopiero bardzo niedostatecznie swój własny język i pobierają od samego początku naukę w języku zupełnie sobie obcym, to łatwo zrozumieć, że owoce takiego nauczania nie mogą być wielkie. Dziecko polskie uczy się w szkole pruskiej wyrazów, o których treści ma wyobrażenie niejasne, których często wogóle wcale nie rozumie, uczy się przytem niechętnie, z powodu nadzwyczajnych utrudnień i częstych a surowych kar, i w ostatecznym rezultacie wynosi ze szkoły zapas wiedzy wcale niewielki, — właściwie tylko bardzo nie-
